Tổng quan về bệnh lồi mắt và các biện pháp điều trị lồi mắt hiện nay
Trungtamthuoc.com - Lồi mắt là tình trạng mắt bị lồi ra phía trước gây mất thẩm mỹ hoặc phản ánh vấn đề liên quan đến sức khỏe. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc,com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết về bệnh mắt lồi và cách khắc phục mắt lồi tại nhà
1 Hiện tượng mắt lồi là gì?
Hiện tượng mắt lồi (còn được gọi là lồi mắt) là hiện tượng mắt bị lồi ra khỏi khỏi quỹ đạo ở một hoặc cả 2 bên mắt. Tùy theo nguyên nhân, lồi mắt có thể gây ảnh hưởng nhất định đến thị lực do dây thần kinh thị giác bị chèn ép.
Mức độ lồi mắt:
- Mắt lồi nhẹ: Lồi từ 13-16mm và từ 17-20mm.
- Mắt lồi trung bình: Từ 20-23mm.
- Mắt lồi nặng: Trên 24mm.
Dưới đây là hình ảnh bị lồi mắt mà quý bạn đọc có thể tham khảo:
2 Nguyên nhân gây lồi mắt
2.1 Lồi mắt do tuyến giáp
Ở người lớn, nguyên nhân gây lồi mắt chủ yếu liên quan đến tuyến giáp như bệnh basedow (cường năng tuyến giáp trạng).
Đối với bệnh mắt tuyến giáp, các mô mắt có thể sưng lên, đẩy mắt về phía trước và gây nên tình trạng lồi mắt. Trong những trường hợp này, bệnh nhân thường được kê đơn thuốc tuyến giáp để kiểm soát tình trạng cường giáp. Đối với các trường hợp nghiêm trọng hơn, các bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật giải nén quỹ đạo (phẫu thuật lồi mắt) nhằm mở rộng hốc mắt để giúp mắt hoạt động bình thường, giảm cảm giác khó chịu cho người bệnh.
2.2 Lồi mắt do u quanh mắt
Ở trẻ em, mắt bị lồi 1 bên thường do viêm mô tế bào hốc mắt trong khi lồi mắt 2 bên thường do u nguyên bào thần kinh và bệnh bạch cầu.
Các khối u ác tính, u máu và khối u ung thư cũng có thể gây ra lồi mắt. Nếu khối u phát triển phía sau mắt, có thể gây lồi mắt và cần được điều trị kịp thời. Các biện pháp điều trị thường được chỉ định bao gồm xạ trị, phẫu thuật hoặc hóa trị.
2.3 Lồi mắt do bẩm sinh
Một số trường hợp gặp bất thường liên quan đến cấu trúc mắt gây nên tình trạng lồi mắt. Các trường hợp này thường không gây nguy hiểm cho người bệnh nhưng vẫn cần có những biện pháp chăm sóc đặc biệt.
2.4 Các bệnh lý liên quan đến mắt
Những người mắc các bệnh lý liên quan đến mắt điển hình là cận thị thường dễ bị lồi mắt, đặc biệt là những trường hợp cận nặng, sử dụng kính thường xuyên và dài ngày.
Bên cạnh đó những người có hốc mắt nhỏ khi bị viêm hoặc u quanh mắt thường dễ bị lồi mắt hơn so với những người có hốc mắt bình thường.
2.5 Nguyên nhân khác
Lồi mắt có thể xuất hiện sau khi xảy ra chấn thương do tụ máu ở hốc mắt, lồi máu do tĩnh mạch trong hốc mắt bị giãn, trong gia đình có người bị lồi mắt,...
3 Cách nhận biết mắt bị lồi
Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là một hoặc cả hai bên nhãn cầu bị lồi ra bên ngoài nhiều hơn bình thường. Mắt lồi có thể khác nhau tùy theo nguyên nhân gây bệnh, một số triệu chứng phổ biến có thể kể đến như:
- Gặp các vấn đề liên quan đến thị lực như nhìn đôi, một số trường hợp nghiêm trọng có thể xuất hiện mờ mắt hoặc khó nhìn rõ được màu sắc.
- Mắt đỏ, rát, khô do giác mạc không được bảo vệ.
- Tăng nhạy cảm với ánh sáng.
- Chớp mắt khó khăn.
- Đau nhức mắt, đặc biệt trong các trường hợp có nhiễm trùng hoặc khối u.
- Mí mắt bị sưng.
- Một số trường hợp bệnh nhân bị lồi mắt có thể kèm theo các triệu chứng như đau đầu, nghe thấy tiếng ù ở trong đầu.
- Tình trạng lồi mắt thường nặng hơn khi người bệnh thay đổi tư thế điển hình như khi cúi đầu, nín thở hoặc rặn. Tình trạng này thường gặp do nguyên nhân ở búi giãn mạch ở bên trong của hốc mắt.
- Trong một số ít trường hợp, lồi mắt có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như làm nặng thêm tình trạng viêm, loét, gây đau đớn, khó chịu cho người bệnh hoặc gây giảm thị lực. Nếu dây thần kinh thị giác bị chèn ép, tín hiệu từ mắt đến não bị ảnh hưởng có thể gây mất thị lực. Tuy nhiên, tình trạng này thường hiếm khi xảy ra nếu được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Do đó, nếu gặp các biểu hiện này, người bệnh nên đi khám tại các cơ sở chuyên khoa để có biện pháp can thiệp kịp thời.
4 Chẩn đoán mắt lồi
Một số xét nghiệm cần thực hiện để các bác sĩ có thể chẩn đoán mắt bị lồi bao gồm:
- Kiểm tra thị lực.
- Siêu âm để phát hiện u.
- Chụp CT.
- Chụp cộng hưởng từ.
- Sinh thiết hốc mắt.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng tuyến giáp bằng cách đo nồng độ hormone tuyến giáp.
- Đo độ lồi bằng thước Hertel. Với những mắt có độ lồi >10mm được coi là không bình thường.
Tiến hành chẩn đoán phân biệt với giả lồi mắt, có thể xuất hiện trong một số trường hợp sau:
- Một mắt bị lõm: Mắt bên lành có độ lồi không quá 10mm.
- Mắt bị co rút mi (bao gồm cả mi trên và mi dưới).
- Một bên mắt bị sụp mí.
- Nhãn cầu một bên to trong trường hợp glôcôm bẩm sinh, cận thị.
- Nhãn cầu một bên nhỏ trong trường hợp teo nhãn cầu, viễn thị.
5 Điều trị bệnh mắt lồi
Nguyên tắc:
- Điều trị nguyên nhân gây bệnh.
- Phòng và điều trị biến chứng khi cần thiết.
- Trường hợp bệnh nhân bị lồi mắt do khối u thì tùy theo bản chất của khối u mà tiến hành điều trị nội khoa, ngoại khoa hay tia xạ cho người bệnh.
Điều trị nội khoa:
- Được áp dụng trong các trường hợp bệnh nhân bị tổn thương do viêm nhiễm, sarcoid, u lympho, thoái hóa dạng tinh bột. Một số trường hợp xuất hiện u ác tính thì cần tiến hành kết hợp với điều trị ngoại khoa.
- Sử dụng corticoid đơn độc hoặc phối hợp với các hóa chất khác.
- Hóa trị liệu trong trường hợp người bệnh có u cơ vân ác tính hoặc bệnh nhân bị ung thư võng mạc xuất ngoại.
6 Thuốc giảm lồi mắt
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây lồi mắt, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc khác nhau nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.
6.1 Nước mắt nhân tạo
Thông thường, bệnh nhân sẽ được chỉ định nhỏ nước muối sinh lý hoặc nước mắt nhân tạo để làm giảm tình trạng khô mắt, kích ứng mắt.
6.1.1 Cơ chế
Nước mắt nhân tạo là dung dịch có chứa thành phần và tính chất giống như nước mắt tự nhiên của con người, hoạt động bằng cách cung cấp độ ẩm cho mắt, làm giảm tình trạng khô mắt, ngăn ngừa kích ứng.
6.1.2 Chế phẩm trên thị trường
Một số loại nước mắt nhân tạo phổ biến trên thị trường như Nước mắt nhân tạo Hylo Gel, nước mắt nhân tạo Clinitas 0,2%, nước mắt nhân tạo Gilan,...
Xem tất cả ảnhLiên hệCòn hàng
| Công ty đăng ký | URSAPHARM Arzneimittel GmbH |
| Dạng bào chế | Dung dịch nhỏ mắt |
| Quy cách đóng gói | Hộp 1 lọ 10ml |
| Mã sản phẩm | AA5128 |
Xem tất cả ảnh465.000₫Còn hàng
| Công ty đăng ký | Farmigea S.p.A - Ý |
| Dạng bào chế | Dung dịch |
| Quy cách đóng gói | Hộp 30 tép dung dịch |
| Mã sản phẩm | aa4590 |
Xem tất cả ảnh550.000₫Còn hàng
| Công ty đăng ký | Công ty LLC Grotex Ltd – Solopharm |
| Số đăng ký | CV 147/ BYT- PC |
| Dạng bào chế | Dung dịch nhỏ mắt |
| Quy cách đóng gói | Lọ 30 ống, mỗi ống 0,4ml |
| Mã sản phẩm | aa40 |
6.2 Prednisolon
Prednisolon được sử dụng theo đường toàn thân để kiểm soát phù nề, xung huyết hốc mắt trong trường hợp người bệnh bị bệnh về mắt do tuyến giáp hoặc những bệnh nhân bị viêm giả u hốc mắt.
6.3 Teprotumumab (Tepezza)
Tepezza (teprotumumab) đã được Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận vào ngày 21 tháng 1 năm 2020 và được chỉ định để điều trị bệnh về mắt do tuyến giáp.
6.3.1 Cơ chế
Teprotumumab (Tepezza) là một chất ức chế thụ thể yếu tố tăng trưởng-1 giống Insulin (IGF-1R) và là một kháng thể đơn dòng hoàn toàn ở người (mAb).
Cơ chế hoạt động của thuốc là ngăn chặn một loại protein có tên IGF-1R (thụ thể yếu tố tăng trưởng-1 giống insulin) để giảm sưng sau mắt, được sử dụng điều trị triệu chứng, nguyên nhân gây ra bệnh mắt liên quan đến tuyến giáp. Teprotumumab (Tepezza) giúp giảm bọng mắt (proptosis), cải thiện chứng đỏ, đau, lồi mắt, sưng mắt và cải thiện thị lực kép (nhìn đôi).
6.3.2 Tác dụng phụ
Tác dụng phụ thường gặp bao gồm: co thắt cơ, buồn nôn, tiêu chảy, nhức đầu, mệt mỏi, tăng lượng đường trong máu, rụng tóc, gặp các vấn đề liên quan đến thính giác, khô da, thay đổi vị giác.
6.3.3 Liều dùng
Tepezza (Teprotumumab) được sử dụng theo đường tiêm tĩnh mạch với liều dùng được khuyến cáo như sau:
Liều ban đầu: 10mg/kg.
Liều duy trì: 20mg/kg truyền tĩnh mạch mỗi 3 tuần cho 7 lần truyền tiếp theo.
6.4 Một số lưu ý trong quá trình sử dụng thuốc
Lồi mắt thường do nhiều nguyên nhân khác nhau, do đó, việc chỉ định thuốc sẽ không giống nhau giữa mỗi người bệnh, cần lưu ý rằng:
Chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định và hướng dẫn cụ thể của bác sĩ.
Tuyệt đối không tự ý tăng hoặc giảm liều khi chưa có chỉ định.
Trong trường hợp xảy ra những phản ứng bất thường, cần thông báo cho bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
7 Cách để mắt không bị lồi
Như đã đề cập, có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng lồi mắt, tuy nhiên, để giúp mắt không bị lồi, có thể áp dụng các biện pháp sau:
7.1 Massage cho mắt
Massage giúp mắt thư giãn, cải thiện tuần hoàn, cải thiện tình trạng sưng mí mắt, hạn chế tình trạng lồi mắt. Các bước thực hiện như sau:
- Ngồi thẳng.
- Hít thở sâu.
- Sử dụng ngón tay massage thật nhẹ nhàng, bắt đầu từ góc mắt ra đuôi mắt.
- Mỗi bên mắt thực hiện từ 5-10 lần.
- Nên massage trước khi đi ngủ vào buổi tối hoặc sau khi phải làm việc, đọc sách, tiếp xúc với các thiết bị điện tử quá lâu.
7.2 Bài tập nhìn vào một điểm
Đây là phương pháp giúp mắt thư giãn và linh hoạt. Các bước thực hiện như sau:
- Ngồi thẳng.
- Hướng ánh nhìn của mắt xuống chóp mũi và giữ nguyên.
- Ban đầu, bài tập này có thể gây mỏi mắt khó chịu, nhưng khi tập luyện thường xuyên sẽ ngăn ngừa được tình trạng lồi mắt do cận thị.
7.3 Chăm sóc mắt thường xuyên
Mắt là cơ quan nhạy cảm, do đó cần có những biện pháp chăm sóc đặc biệt, bằng cách:
- Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mắt.
- Không nên đưa tay lên dụi mắt.
- Hạn chế tiếp xúc với khói bụi trong thời gian dài.
- Không nên sử dụng các thiết bị điện tử thường xuyên.
- Không nên học tập và làm việc trong các môi trường thiếu ánh sáng.
- Thực hiện chế độ ăn uống khoa học và nghỉ ngơi hợp lý.
7.4 Hạn chế sử dụng thuốc lá
Đối với những bệnh nhân bị bệnh về mắt liên quan đến tuyến giáp, hút thuốc có thể làm cho tình trạng bệnh lý trở nên nặng hơn, có thể dẫn đến mất thị lực. Do đó, đối với trường hợp này, các bệnh nhân thường được khuyến cáo cai thuốc và sử dụng thuốc điều trị theo hướng dẫn.
7.5 Khám sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe tổng thể định kỳ giúp phát hiện được những bệnh lý như Basedow, viêm mí mắt,... để có biện pháp can thiệp kịp thời, nhằm hạn chế những biến chứng không mong muốn có thể xảy ra.
8 Một số câu hỏi thường gặp
8.1 Xem điện thoại nhiều có bị lồi mắt không?
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, những người thường xuyên sử dụng máy tính, điện thoại hoặc các thiết bị điện tử trong thời gian dài có xu hướng chớp mắt ít hơn, gây nên tình trạng mỏi mắt, khô mắt. Bên cạnh đó, ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử thường không tốt cho mắt, mắt sẽ phải liên tục điều tiết, lâu ngày có thể dẫn tới cận thị hoặc lồi mắt.
8.2 Phẫu thuật mắt lồi
Phẫu thuật giải nén quỹ đạo là một phẫu thuật trên hốc mắt (quỹ đạo) nhằm làm giảm tình trạng lồi mắt hoặc mắt có thể xảy ra với bệnh mắt tuyến giáp (TED).
Phẫu thuật được thực hiện nhằm làm giảm tình trạng lồi ra phía trước của mắt ở những bệnh nhân mắc bệnh mắt tuyến giáp nặng nhằm làm giảm áp lực lên dây thần kinh thị giác làm giảm thị lực.
Phẫu thuật có thể được thực hiện ở một hoặc cả hai bên mắt.
Lợi ích của việc phẫu thuật mắt lồi:
Giảm độ phồng của mắt.
Cải thiện thị lực nếu dây thần kinh thị giác bị chèn ép bởi các cơ sưng tấy phía sau mắt.
Cải thiện tình trạng khó chịu cho người bệnh.
Cải thiện độ thẩm mỹ.
9 Cách giảm lồi mắt tại nhà
Đối với trường hợp lồi mắt do nguyên nhân tuyến giáp, ngoài việc sử dụng thuốc hoặc các biện pháp can thiệp do bác sĩ chỉ định thì quý bạn đọc có thể áp dụng các biện pháp dưới đây để làm giảm sự khó chịu ở mắt cũng như cải thiện thị lực cho mắt:
Sử dụng một chiếc khăn lạnh để chườm lên vùng mắt bị đau và sưng tấy.
Bệnh mắt liên quan đến tuyến giáp khiến cơ thể tăng độ nhạy cảm với ánh sáng, tăng nguy cơ bị tổn thương do tia cực tím do đó, khi đi ra ngoài, bạn nên sử dụng một chiếc kính râm để làm giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa kích ứng.
Tăng dưỡng ẩm cho mắt: Sử dụng nước mắt nhân tạo giúp cung cấp độ ẩm cho mắt, hạn chế tình trạng kích ứng đồng thời làm giảm cảm giác khó chịu cho mắt.
Kê cao gối khi ngủ: Triệu chứng phổ biến của bệnh mắt liên quan đến tuyến giáp là mí mắt bị sưng, do đó, khi ngủ, nên kê cao gối để ngăn ngừa tình trạng chất lỏng tích tụ ở mắt và làm giảm áp lực cho 2 mắt.
Hạn chế tiếp xúc với bụi, khói thuốc lá.
Kết hợp dinh dưỡng đầy đủ và luyện tập thể dục thường xuyên để nâng cao thể trạng.
Không nên bật điều hòa hoặc máy lạnh quá lâu vì có thể làm nặng thêm tình trạng khô mắt.
10 Kết luận
Lồi mắt có thể gây mất thẩm mỹ hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người bệnh. Do đó, việc kiểm tra mắt, thăm khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và có những biện pháp can thiệp kịp thời.
11 Tài liệu tham khảo
Tác giả Nicole J. Topilow và cộng sự (Ngày đăng tháng 5 năm 2020). Etiologies of Proptosis: A review, NCBI. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2024.
Tác giả Shalin S. Shah và cộng sự (Ngày đăng 22 tháng 5 năm 2023). Thyroid Eye Disease, NCBI. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2024.
Nhóm chuyên gia của Drugs.com (Cập nhật lần cuối ngày 4 tháng 3 năm 2024). Tepezza, Drugs.com. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2024.
