Uống bao nhiêu viên thuốc Panadol (Paracetamol) thì gây tử vong?

Paracetamol (Panadol) là một trong những loại thuốc phổ biến được sử dụng để thực hiện hành vi tự sát. Thật đáng buồn, những người tự tử bằng Panadol thường ở độ tuổi vị thành niên. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về tình trạng tự tử bằng Panadol.

1 Tự tử bằng Panadol (Paracetamol) xảy ra như thế nào?

Bạn nghĩ yếu tố nào liên quan nhất đến các trường hợp suy gan ở Anh, Mỹ, Úc và New Zealand? Thật đáng ngạc nhiên, đó không phải là rượu, mà là Paracetamol (một loại thuốc giảm đau hạ sốt). 

Chỉ riêng ở Úc, quá liều paracetamol đã chiếm 14.662 ca nhập viện từ năm 2000 đến 2007. Điều đáng buồn nhất là nhiều bệnh nhân không phải vô tình uống quá liều Paracetamol, thay vào đó họ đã cố gắng tự sát bằng loại thuốc này.

Một nghiên cứu bao gồm hơn 1,7 triệu thanh niên từ 10 đến 24 tuổi ở Anh cho biết, có hơn 31 nghìn người được chẩn đoán và điều trị ngộ độc. Trong đó, có tới 40% tổng số ca là liên quan đến Paracetamol (panadol). Nghiên cứu cho thấy 67% các vụ ngộ độc là cố ý tự làm hại bản thân, trong khi 26% trường hợp có ý định không rõ ràng hoặc không rõ nguyên nhân^[1]. Và hầu hết các trường hợp xảy ra ở người trẻ trong độ tuổi từ 10-24 tuổi.

Tuy nhiên, tự tử bằng Paracetamol không hề êm dịu như họ nghĩ. Từ thời điểm uống, các triệu chứng có thể xuất hiện và kéo dài từ vài ngày cho đến 4 - 6 tuần sau đó. 

Một phụ nữ 22 tuổi tên Amber đến từ Wagga Wagga mắc chứng rối loạn nhân cách đã cố gắng tự tử bằng Paracetamol vào năm 2018. Cô ấy đã uống 26 viên Paracetamol, mỗi viên 500 miligam. Sau khi uống, Amber bắt đầu cảm nhận được các triệu chứng như: tim đập nhanh, toàn thân đỏ bừng, đau nhức và cuối cùng là hôn mê.

Thật may mắn, cô ấy đã được tìm thấy và đưa đến bệnh viện. Cô ấy đã phục hồi tốt và được tiến hành điều trị tâm lý. Sau khi hồi phục Amber đã nhận thức được hành động của mình và cô ấy đã đăng video lên YouTube để giải thích việc lạm dụng Paracetamol có thể gây nguy hiểm như thế nào.^[2]

Tại Việt Nam, đã có một số trường hợp được báo cáo là có ý định hoặc hành vi tự tử bằng Paracetamol. Trong đó hầu hết là người trẻ và trong độ tuổi thanh thiếu niên.

Các bác sĩ cảnh báo, trẻ em và trẻ vị thành niên là đối tượng rất nhạy cảm. Tâm lý và hiểu biết của các em có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều nguồn thông tin xấu dẫn đến những hành động bộc phát, bồng bột. Vì thế, cha mẹ cần quan tâm con cái nhiều hơn và không nên để cho con tự ý mua hoặc sử dụng các loại thuốc.

Tuy nhiên, việc mua bán Paracetamol dễ dàng cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy hành vi này. Vì vậy, một số cơ quan quản lý, chẳng hạn như Cơ quan Quản lý Dược phẩm Úc (TGA) đang xem xét có nên áp dụng một số quy định về việc hạn chế số lượng Paracetamol mà người dân có thể mua hay không. Việc xem xét này được yêu cầu bởi Nghị sĩ Đảng Tự do David Coleman khi ông còn là trợ lý bộ trưởng về sức khỏe tâm thần và phòng chống tự tử. Ông cho biết: “Tôi rất lo ngại về tình trạng ngộ độc paracetamol đang gia tăng đáng báo động, đặc biệt là đối với trẻ em gái và phụ nữ trẻ.”^[3]

2 Bao nhiêu Paracetamol sẽ dẫn đến tử vong?

Paracetamol (biệt dược phổ biến là Panadol) có thể được bán mà không cần kê đơn tại các nhà thuốc và thường dùng để điều trị một số bệnh bao gồm: đau đầu, đau nhức nhẹ hoặc sốt. Tuy nhiên, việc sử dụng Paracetamol không đúng cách rất dễ ảnh hưởng đến sức khỏe và có thể dẫn đến tử vong.

Paracetamol là thuốc giảm đau an toàn, ít tác dụng phụ hơn các thuốc giảm đau khác nhưng có thể gây độc tính gan nghiêm trọng khi dùng số lượng lớn. Liều khuyến cáo của Acetaminophen cho người lớn là 650 mg đến 1000 mg sau mỗi 4 đến 6 giờ, không quá 4 gam/ngày. Ở trẻ em, liều là 15 mg/kg sau mỗi 6 giờ, tối đa 60 mg/kg/ngày. Độc tính phát triển ở mức 7,5 g/ngày đến 10 g/ngày hoặc 140 mg/kg. ^[4]

Các chuyên gia cho biết, 24g Paracetamol thường được coi là liều gây tử vong. Một nghiên cứu cho thấy lượng Paracetamol thấp nhất có thể gây tử vong là 10g. Vì vậy, nếu sử dụng viên Paracetamol 500mg thì không nên uống quá 8 viên trong vòng 24 giờ và việc uống khoảng 24-30 viên 1 lúc có thể dẫn đến quá liều, thậm chí tử vong. Thông thường, cần phải đợi ít nhất 4 tiếng để uống thêm 1 liều Paracetamol.

Tuy nhiên, các tác dụng phụ của việc uống quá liều Paracetamol có thể xảy ra ngay khi bạn uống khoảng 4-6g Paracetamol.

3 Triệu chứng khi uống quá liều Paracetamol

Các tác dụng phụ của việc uống quá liều Paracetamol thường xuất hiện sau 24 giờ. Tuy nhiên, một số người có thể bị buồn nôn hoặc nôn ngay sau khi uống thuốc vì cơ thể đang cố gắng đào thải thuốc ra ngoài. 

Uống một lượng lớn Paracetamol sẽ gây tổn thương gan, dẫn đến vàng da, vàng mắt, lú lẫn và thậm chí là hôn mê. Suy gan là nguyên nhân chính trong hầu hết các trường hợp tử vong do ngộ độc Paracetamol. Trong trường hợp ngộ độc nặng, các triệu chứng có thể xảy ra là:

• Xuất huyết (chảy máu)
• Hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp)
• Thay đổi chức năng não, phù não
• Tiểu ra máu (nước tiểu có tia máu hoặc xuất hiện tế bào máu trong nước tiểu)
• Protein niệu (có protein dư thừa trong nước tiểu)
• Protein niệu (sự hiện diện của protein dư thừa trong nước tiểu)
• Viêm tụy (viêm tuyến tụy)

Cụ thể các biểu hiện của ngộ độc acetaminophen được chia thành bốn giai đoạn:

• Giai đoạn đầu (30 phút đến 24 giờ): bệnh nhân có thể không có triệu chứng hoặc gặp triệu chứng nhẹ như buồn nôn, chán ăn, đau vùng bụng.
• Giai đoạn thứ hai (từ 18 giờ đến 72 giờ): có thể có tình trạng nôn kèm theo đau hạ sườn phải do tổn thương gan bắt đầu rõ hơn.
• Giai đoạn thứ ba (72 giờ đến 96 giờ):rối loạn chức năng gan là đáng kể với suy thận, bệnh đông máu, nhiễm toan chuyển hóa và bệnh não. Các triệu chứng Đường tiêu hóa (GI) tái phát và tử vong thường gặp nhất ở giai đoạn này.
• Giai đoạn thứ tư (từ 4 ngày đến 3 tuần): bắt đầu quá trình phục hồi.

4 Cách xử trí khi phát hiện người tự tử bằng Paracetamol

Nếu bạn phát hiện bản thân hoặc một người nào đó có các triệu chứng của việc quá liều Paracetamol, bạn cần liên hệ với nhân viên y tế ngay lập tức. Vì các triệu chứng của tình trạng quá liều Paracetamol thường xuất hiện sau 24 giờ, nên trong thời gian đó, có thể đã xảy ra các tổn thương không thể phục hồi. Vì thế, việc chần chừ có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh.

Cùng với đó, hãy cố gắng cung cấp cho các nhân viên y tế về thời điểm và số lượng Paracetamol đã uống. 

Các phương pháp được sử dụng để giải độc tình trạng quá liều Paracetamol là:

• Sử dụng than hoạt tính: được dùng trong vòng một giờ đầu tiên sau khi dùng quá liều Paracetamol
• Sử dụng N-acetylcystein: được dùng trong vòng 24 giờ sau khi dùng quá liều Paracetamol
• Sử dụng Methionine đường uống

Cần nhớ rằng, hiệu quả của các loại thuốc và phương pháp điều trị có thể kém hiệu quả hơn sau 8 tiếng kể từ khi dùng quá liều. Đó là lý do tại sao bạn cần liên hệ với nhân viên y tế ngay lập tức. 

5 Liều dùng an toàn của Paracetamol

Paracetamol thường được sử dụng cho các bệnh lý như cảm cúm, đau đầu, đau nhức cơ thể,... Mặc dù, bạn có thể dễ dàng mua được Paracetamol tại hiệu thuốc mà không cần đơn của bác sĩ. Tuy nhiên, bạn cần biết được mức liều an toàn của Paracetamol cho từng trường hợp khác nhau.^[5]

5.1 Đối với người lớn bị sốt hoặc đau nhức

Liều dùng an toàn của Paracetamol cho người lớn bị sốt là: Tối đa là 650 mg mỗi 4-6 giờ, hoặc 1000mg mỗi 6-8 giờ dùng đường uống hoặc đặt trực tràng.

Nếu sử dụng viên Paracetamol 500mg thì: Không quá hai viên mỗi 4-6 giờ, tối đa là 8 viên trong khoảng thời gian 24 giờ.

5.2 Đối với trẻ em khi bị sốt hoặc đau nhức

Nếu trẻ bị sốt, bạn có thể sử dụng Paracetamol cho trẻ với liều lượng như sau:

• Trẻ dưới 1 tháng tuổi : Có thể bắt đầu từ 10mg nhưng không quá 15mg mỗi 6-8 giờ
• Trẻ tư 1 tháng đến 12 tuổi: Có thể sử dụng 10-15mg cứ sau 4-6 giờ, với tối đa 5 liều mỗi ngày (24 giờ).
• Trẻ từ 12 tuổi trở lên: Có thể sử dụng 325 đến 650 mg mỗi 4-6 giờ hoặc 1000mg mỗi 6-8 giờ.

Bạn có thể sử dụng Paracetamol cho trẻ sơ sinh bằng đường uống hoặc đường trực tràng nhưng cần thận trọng và nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

6 Đối tượng có nguy cơ cao bị ngộ độc paracetamol?

Những đối tượng có nguy cơ cao nhiễm độc gan khi sử dụng paracetamol, bao gồm:

• Bệnh nhân suy dinh dưỡng hoặc thiếu cân: ở những đối tượng này sẽ thiếu nhiều chất chuyển hoá và thải độc, làm cho gan dễ bị tổn thương khi sử dụng paracetamol.
• Người có bệnh lý về gan: những người bị mắc bệnh gan mạn tính, xơ gan, gan nhiễm mỡ có nguy cơ nhiễm độc gan cao hơn.
• Đối tượng uống rượu thường xuyên, nghiện rượu: chống chỉ định dùng paracetamol cùng rượu do chúng làm tăng chuyển hoá paracetamol thành chất độc hại trong gan.
• Trẻ em và người cao tuổi: đối với trẻ em do hệ thống gan chưa hoàn thiện, nên độc tính trên gan sẽ cao hơn, còn người cao tuổi có hệ thống thải độc gan suy yếu, thuốc dễ bị tích tụ gây tổn thương gan. 
• Sử dụng kèm thuốc gây hại gan khác: các thuốc như Rifampicin (thuốc lao) hoặc Carbamazepine (thuốc động kinh) làm tăng chuyển hoá paracetamol, gây nguy cơ nhiễm độc gan.

7 Phòng chống tự tử bằng Panadol

Tự tử bằng Panandol (Paraetamol) đang là một thực trạng đáng báo động, đặc biệt là ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Phần lớn là do những suy nghĩ bồng bột và các em chưa nhận thức được mức độ nguy hiểm của việc uống quá nhiều thuốc Paracetamol. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn chưa được quan tâm đúng cách. 

Paracetamol được bán tự do mà không cần kê đơn tại các hiệu thuốc, nên nhiều người có thể dễ dàng mua và dự trữ tại nhà. Vì là loại thuốc giảm đau hạ sốt được coi là hiệu quả và an toàn nên việc sử dụng thuốc này trong các gia đình chưa được quản lý chặt chẽ. Ngoài ra, việc thiếu kiến thức của một bộ phận người trẻ cũng là yếu tố thúc đẩy việc sử dụng Paracetamol để tự sát. Nhiều người nghĩ rằng, Paracetamol là thuốc giảm đau nên tự sát bằng thuốc này sẽ "nhẹ nhàng". Nhưng thực tế lại hoàn toàn ngược lại. Uống quá nhiều Paracetamol khiến cơ thể xuất hiện một loạt các triệu chứng khó chịu và kéo dài trong vài tuần.

Vì vậy, cha mẹ cần sát sao hơn trong việc quản lý và sử dụng thuốc Paracetamol nói riêng và các loại thuốc khác nói chung trong gia đình. Nếu cha mẹ hoặc người thân phát hiện một cá nhân có các biểu hiện, ý muốn tự sát, có thể liên hệ đến các phòng Công tác xã hội của địa phương hoặc các Trung tâm Bảo trợ xã hội ở nơi mình sinh sống để được hỗ trợ và có giải pháp tốt nhất.

Có thể tham khảo thông tin liên hệ tới các Trung tâm Bảo trợ xã hội sau:

>>>Xem thêm: Tự Sát Bằng Thuốc Ngủ Có Thực Sự Êm Như Bạn Nghĩ Không?

Tài liệu tham khảo