Bệnh tinh hoàn ẩn: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trungtamthuoc.com - Tinh hoàn ẩn xảy ra khi một hoặc cả hai tinh hoàn không thể di chuyển vào bìu trước khi sinh. ^[1] Nếu tinh hoàn tự động di chuyển xuống bìu trong vòng 3 tháng sau khi sinh thì không có gì đáng lo ngại. Tuy nhiên sau 6 tháng tuổi thì việc tinh hoàn tự di chuyển về đúng vị trị rất khó khăn cần được điều trị.

1 Tinh hoàn ẩn là bệnh gì?

Khi còn là bào thai, tinh hoàn của bé trai nằm ở sát thận và khi thai nhi được 8 tháng tuổi mới bắt đầu di chuyển xuống bìu trước khi chào đời.

Tinh hoàn ẩn là tình trạng tinh hoàn không di chuyển được xuống bìu trong thời kì bào thai mà nằm lại trên đường di chuyển từ bụng xuống. Tinh hoàn ẩn thể cao là tinh hoàn nằm ở vị trí trong ổ bụng hoặc ở lỗ bẹn sâu.

Tỉ lệ tinh hoàn ẩn ở trẻ là khoảng 3-5% và có nguy cơ cao hơn ở trẻ sinh non, nhẹ cân hay sinh đôi. ^[2]

Nếu tinh hoàn tự động di chuyển xuống bìu trong vòng 3 tháng sau khi sinh thì không có gì đáng lo ngại. Tuy nhiên sau 6 tháng tuổi thì việc tinh hoàn tự di chuyển về đúng vị trị rất khó khăn cần được điều trị.

Trường hợp tinh hoàn bị ẩn cả 2 bên thì nguy cơ vô sinh rất cao, bởi vậy cần nhanh chóng điều trị cho trẻ từ sớm để tránh những hậu quả nghiêm trọng về sau.

2 Nguyên nhân khiến tinh hoàn ẩn

Rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục: suy tuyến yên, làm thiếu gonadotropin gây tinh hoàn ẩn và chứng dương vật nhỏ lại.

Sai lệch tổng hợp testosteron: do thiếu men 17 α hydroxygenlase, 5 α reductase…

Hội chứng giảm khả năng cảm nhận của các thụ thể androgen.

Estrogen cũng có tác dụng làm hỏng sự đi xuống của tinh hoàn: mẹ mang thai dùng Diethylstilbesteron hay kháng Androgen (Flutamid ).

Phát triển bất thường của dây chằng tinh hoàn - bìu.

Các yếu tố cơ học gây cản trở sự di chuyển của tinh hoàn như: cuống mạch của tinh hoàn ngắn, xơ hóa vùng ống bẹn…

Nhìn chung, phần lớn các trường hợp không xác định được nguyên nhân.

3 Chẩn đoán tinh hoàn ẩn

Tinh hoàn ẩn thường có thể được chẩn đoán sau khi khám sức khỏe. Bác sĩ sẽ xác định xem có thể sờ thấy tinh hoàn ở gần bìu hay không. ^[3]

Thăm khám vùng bẹn bìu: bìu kém phát triển, tinh hoàn ẩn càng cao thì bìu càng kém phát triển. Tinh hoàn ẩn thể cao khi khám không sờ thấy tinh hoàn.

3.1 Cận lâm sàng

• Siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng hay nội soi ổ bụng là các phương tiện thăm dò từ thấp đến cao nhằm xác định chính xác vị trí của tinh hoàn ẩn.
• Xét nghiệm thể nhiễm sắc nên được tiến hành một cách hệ thống để phát hiện các trường hợp giới tính không xác định.
• Nghiệm pháp hCG là một nghiệm pháp được sử dụng để xác định xem tinh hoàn có hay không có trong trường hợp cả hai tinh hoàn đều không sờ thấy.
• Các xét nghiệm hormon: LH, FSH, prolactin, Estradiol và testosteron.
• Các xét nghiệm chỉ điểm khối u: α FP, β hCG nên làm để phát hiện các trường hợp ác tính.

4 Điều trị bệnh tinh hoàn ẩn

Cần phát hiện sớm và điều trị trước 2 tuổi

4.1 Điều trị nội khoa

Điều trị bằng hCG:

Không nên quá 15.000 đv/đợt vì có thể gây tác dụng phụ.

Trẻ từ 1 - 2 tuổi, dùng liều 300 đv tiêm bắp, ngày 1 lần, 3 ngày/lần với tổng liều 9 lần; trẻ từ 3 - 7 tuổi liều 700 đv/lần, tiêm; trẻ > 7 tuổi liều 1500 đv/lần, tiêm.

GnRH được dung dưới dạng xịt mũi:

Liều dùng 1,2 mg/ngày

Có thể sử dụng phối hợp GnRH và hCG.

4.2 Điều trị phẫu thuật

Điều trị bằng phẫu thuật khi điều trị nội khoa không kết quả.

Nguyên tắc điều trị:

• Phải hạ được tinh hoàn xuống bìu.
• Phẫu thuật ẩn tinh hoàn thể cao là một phẫu thuật cần được bảo tồn do vậy chỉ được tiến hành khi có các phẫu thuật viên có kinh nghiệm.

Tài liệu tham khảo