Phân loại thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt theo phác đồ Bộ Y tế và ESMO

Trungtamthuoc.com - Việc điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể được thực hiện bằng các phương pháp khác nhau, trong đó thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt không thể thiếu trong các phác đồ. Hãy cùng Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy cùng tìm hiểu về các thuốc thường được sử dụng điều trị ung thư tuyến tiền liệt trong bài viết dưới đây.

1 Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt phụ thuộc nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, sức khỏe tổng quát của bệnh nhân… Từ đó sẽ chọn ra phương pháp điều trị hợp lý nhất. Dưới đây là các phương pháp thường được sử dụng:

• Theo dõi tích cực: phù hợp với ung thư giai đoạn sớm, phát triển chậm và ít nguy cơ thì sẽ theo dõi chặt chẽ bằng xét nghiệm PSA, sinh thiết và kiểm tra định kỳ. Biện pháp này sẽ giảm được nguy cơ tác dụng phụ không cần thiết.
• Phẫu thuật: Loại bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt cùng với một số mô xung quanh, trong trường hợp ung thư chưa lan rộng và giai đoạn sớm. Các phương pháp áp dụng như phẫu thuật mổ mở, nội soi…
• Xạ trị: được sử dụng khi phẫu thuật không khả thi, bao gồm các phương pháp xạ từ bên ngoài hoặc đặt các hạt phóng xạ nhỏ vào bên trong tuyến tiền liệt để tiêu diệt tế bào ung thư.
• Liệu pháp nội tiết: Giảm hoặc ngăn chặn việc sản xuất hormone testosterone, vì Testosterone thúc đẩy sự phát triển của ung thư bằng cách sử dụng thuốc hoặc loại bỏ tinh hoàn.
• Hoá trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư, thường là khi liệu pháp nội tiết không hiệu quả. Thường kết hợp với nhiều biện pháp khác trong điều trị ung thư tiến triển hoặc di căn.
• Liệu pháp miễn dịch: Sử dụng hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư và phương pháp nhắm vào mục tiêu cụ thể nên ít gây tác dụng phụ hơn. Hiện nay sử dụng là Sipuleucel-T (Provenge) một loại vắc xin miễn dịch dành cho ung thư tuyến tiền liệt di căn.
• Liệu pháp nhắm đích: sử dụng thuốc nhắm và các gen hoặc protein cụ thể gây tăng sự phát triển của tế bào ung thư.
• Thuốc điều trị hỗ trợ: nhằm kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh trong giai đoạn cuối, các thuốc sử dụng như thuốc giảm đau, thuốc hỗ trợ tâm lý, nâng cao thể trạng.

===> Xem thêm bài viết: Ung thư tuyến tiền liệt: triệu chứng và điều trị

2 Thuốc nội tiết chữa ung thư tuyến tiền liệt

Thuốc nội tiết được sử dụng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt nhằm giảm hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư bằng cách giảm mức hormone nam testosterone. Đây là yếu tố được cho là thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư, nên triệt tiêu nội tiết nam sẽ làm các tế bào ung thư phụ thuộc nội tiết chết. Dưới đây là các thuốc điều trị nội tiết phổ biến:

2.1 Thuốc đối kháng LHRH

Những thuốc đối kháng LHRH hoạt động bằng cách ngăn chặn sự giải phóng hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH) từ tuyến yên, từ đó giảm sản xuất testosterone. Thuốc không gây hiện tượng "bùng nổ testosterone" (testosterone flare) như các thuốc chủ vận LHRH.  Các thuốc thường gặp như Abarelix (Planexis), Degarelix (Firmagon).

2.2 Thuốc đồng vận LHRH

Thuốc đồng vận LHRH ban đầu kích thích mạnh tuyến yên sản xuất hormone luteinizing (LH), từ đó làm tăng tạm thời mức testosterone trong cơ thể. Khoảng từ 1-2 tuần, tuyến yên bị ức chế bởi cơ chế phản hồi ngược, dẫn đến giảm mạnh sản xuất testosterone. Các thuốc được sử dụng như Goserelin (Zoladex), Leuprolide (Lupron, Eligard), Triptorelin (Trelstar). 

2.3 Thuốc kháng androgen 

Thuốc có tác dụng ức chế tác dụng của hormone nam androgen,  nhằm giảm hoặc ngăn chặn tác động của androgen lên tế bào ung thư, từ đó kiểm soát sự tiến triển của bệnh. Thuốc được chia làm 2 thế hệ, cụ thể:

2.3.1 Kháng androgen thế hệ 1 

Thuốc thường được sử dụng trong các giai đoạn đầu của bệnh, cụ thể các thuốc như:

• Flutamide: Thường dùng phối hợp với liệu pháp cắt tinh hoàn hoặc thuốc ức chế tổng hợp androgen.
• Bicalutamide: Có tác dụng kéo dài hơn và ít tác dụng phụ trên gan so với Flutamide.
• Nilutamide: Hiệu quả cao nhưng có thể gây tác dụng phụ trên thị lực hoặc viêm phổi mô kẽ.

2.3.2 Kháng androgen thế hệ 2

Các thuốc đã được chứng minh hiệu quả hơn trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt:

• Enzalutamide: ức chế mạnh tác động của androgen lên thụ thể androgen, đồng thời ngăn cản sự chuyển vị của thụ thể vào nhân tế bào.
• Apalutamide: Hiệu quả đặc biệt trong ung thư tuyến tiền liệt kháng cắt tinh hoàn không di căn.
• Darolutamide: giúp giảm tác dụng phụ như mệt mỏi hoặc các vấn đề thần kinh.

2.4 Thuốc ức chế sản xuất androgen từ tuyến thượng thận

Thuốc ức chế enzyme cần thiết cho sản xuất androgen ngoài tinh hoàn. Thuốc nhóm này phổ biến là Abiraterone Acetate, thường dùng cùng Prednisone với liều khuyến cáo là uống 4 viên kết hợp với Prednisolone 10mg/ngày để giảm tác dụng phụ. 

2.5 Một số phác đồ điều trị nội tiết

Một số phác đồ nội tiết trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt theo hướng dẫn của Bộ Y tế ^[1].

3 Thuốc hoá trị điều trị ung thư tuyến tiền liệt

3.1 Docetaxel

Thuốc được nghiên cứu và chứng minh có hiệu quả điều trị ung thư tuyến tiền liệt với liều 75mg/m2 mỗi 3 tuần phối hợp với prednisone 10mg/ngày. Kết hợp với prednisone để giảm viêm và hỗ trợ hiệu quả điều trị.

3.2 Mitoxantrone

Thuốc gây độc tế bào đầu tiên được chấp thuận sử dụng để kiểm soát triệu chứng và giảm đau, mặc dù hiệu quả kéo dài sự sống không cao bằng docetaxel.

3.3 Cabazitaxel

Một dẫn xuất taxane tổng hợp mới, được sử dụng khi ung thư không đáp ứng với docetaxel.

Thuốc được kết hợp với prednisone để cải thiện thời gian sống còn của bệnh nhân.

3.4 Một số phác đồ hoá trị đang được sử dụng

4 Liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Liệu pháp miễn dịch giúp tăng cường hoặc điều chỉnh hệ thống miễn dịch để chống lại tế bào ung thư, bên dưới là một số thuốc đang được sử dụng điều trị ung thư tuyến tiền liệt.

4.1 Sipuleucel-T

Sipuleucel-T là vacxin chứa các tế bào bạch cầu của bệnh nhân được lấy ra, sau đó gây đáp ứng miễn dịch để nhận diện kháng nguyên trên tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Áp dụng cho bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt di căn kháng cắt tinh hoàn, khi bệnh đã không đáp ứng với các liệu pháp hormone.

4.2 Pembrolizumab

Sử dụng trong trường hợp ung thư tuyến tiền liệt có đặc điểm dMMR hoặc MSI-H sau khi thất bại với ít nhất một liệu pháp toàn thân trước đó. Cơ chế của thuốc là nhắm vào các điểm kiểm soát miễn dịch như PD-1, PD-L1 giúp khôi phục khả năng của tế bào miễn dịch T.

5 Thuốc nhắm mục tiêu điều trị

Phương pháp sử dụng các thuốc đặc hiệu để tấn công các tế bào ung thư mà không làm tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh. Dưới đây là một số thuốc trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt:

5.1 Olaparib, Rucaparib

Thuốc này nhắm vào enzyme PARP, vốn có hoạt động liên quan đến việc ức chế các cơ chế sửa chữa DNA. Từ đó, làm giảm khả năng sửa chữa các DNA trong các tế bào ung thư, dẫn đến chết tế bào, đặc biệt hiệu quả với bệnh nhân có đột biến BRCA.

5.2 Talazoparib

Thuốc nhắm trúng đích mới, có khả năng ngăn ngừa ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối ở nam giới. Thuốc có khả năng ức chế PARP, đặc biệt nhắm vào các tế bào có sửa chữa DNA mắc lỗi. 

5.3 Radium-223

Đây là một liệu pháp nhắm đích sử dụng các hạt phóng xạ để chiếu xạ trực tiếp vào các tế bào ung thư, làm giảm sự phát triển của các khối u di căn vào xương.

6 Thuốc uống hỗ trợ chữa ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn cuối

Các thuốc hỗ trợ điều trị ung thư giúp kiểm soát bệnh, giảm đau đớn và cải thiện chất lượng cuộc sống. Một số thuốc hỗ trợ điều trị như:

6.1 Thuốc chống hủy xương

Khi ung thư tuyến tiền liệt lan đến xương, nó có thể gây ra sự hủy hoại của xương, dẫn đến các vấn đề như gãy xương, đau xương, và giảm chất lượng sống. Các thuốc nhóm chống hủy xương giúp giảm triệu chứng và biến cố liên quan đến di căn xương, bao gồm:

• Zoledronic acid, Pamidronate: hai loại bisphosphonates phổ biến, giúp giảm hoạt động của các tế bào hủy xương và làm giảm nguy cơ gãy xương.
• Denosumab: có tác dụng ức chế một protein gọi là RANKL, giúp ngăn chặn hoạt động của các tế bào hủy xương và được sử dụng khi bisphosphonates không hiệu quả.

Các thuốc trên đều gây ra một số tác dụng phụ, như viêm nướu, hạ Canxi huyết nên cần theo dõi định kỳ trong quá trình sử dụng.

6.2 Thuốc giảm đau 

Các thuốc như morphine, oxycodone, và các thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) được sử dụng để giảm cơn đau cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối tuỳ theo đánh giá mức độ đau theo bậc thang của Tổ chức Y tế thế giới. 

6.3 Chăm sóc tâm lý

Đây là một trong những yếu tố quan trọng trong việc điều trị toàn diện cho bệnh nhân ung thư, đặc biệt khi bệnh đã ở giai đoạn cuối. Thông qua các cuộc trò chuyện, bệnh nhân có thể được hỗ trợ, động viên tinh thần, hiểu rõ hơn tình trạng bệnh và tìm cách đối phó với nỗi sợ hãi và đau đớn trong quá trình điều trị. Bệnh nhân hiểu được nếu điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn sớm sẽ không quá nguy hiểm, hiệu quả phục hồi cao và ít di chứng. 

Ngoài ra, sự hỗ trợ cho gia đình để họ có thể hiểu và giúp đỡ bệnh nhân trong giai đoạn khó khăn này cũng rất quan trọng.

7 Phác đồ điều trị ung thư tuyến tiền liệt theo ESMO

Hướng dẫn Thực hành Lâm sàng của Hiệp hội Ung thư Nội khoa Châu Âu (ESMO) về chẩn đoán, điều trị và theo dõi ung thư tuyến tiền liệt phù hợp cho các bệnh nhân châu Á ^[2].

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt di căn:

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt tiến triển tại chỗ:

8 Chi phí điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Chi phí điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể dao động rất lớn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như giai đoạn bệnh, phương pháp điều trị tại các cơ sở y tế. Thông thường chi phí phẫu thuật khoảng từ 50 triệu đến 100 triệu đồng, xạ trị khoảng 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng, chi phí hoá trị khoảng 10 triệu đến 50 triệu đồng. 

Như vậy chi phí cho điều trị ung thư tuyến tiền liệt là rất lớn, và việc sử dụng bảo hiểm có thể được áp dụng tại một số bệnh viện. 

9 Ung thư tiền liệt tuyến di căn sống được bao lâu?

Ở giai đoạn di căn, ung thư tiền liệt tuyến có thể lan rộng ra các bộ phận khác của cơ thể như xương, hạch bạch huyết, hoặc các cơ quan khác. Do đó việc điều trị đòi hỏi sự kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, để kéo dài thời gian sống của người bệnh.

Theo các thống kê, bệnh nhân ung thư tiền liệt tuyến di căn thường sống được khoảng 3-5 năm nếu được điều trị kịp thời và hiệu quả. Thậm chí, một số bệnh nhân có thể sống lâu hơn nếu bệnh được kiểm soát tốt.

10 Lưu ý khi sử dụng thuốc trị ung thư tiền liệt tuyến

Dưới đây là những lưu ý khi sử dụng thuốc trị ung thư tuyến tiền liệt:

• Cấn tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý bỏ thuốc hoặc tăng giảm liều dùng khi không có sự cho phép của bác sĩ.
• Tuân theo đúng lịch trình tái khám định kỳ nhằm theo dõi hiệu quả điều trị cũng như sớm phát hiện các tác dụng phụ của thuốc, kịp thời điều chỉnh hợp lý.
• Các thuốc điều trị ung thư tiền liệt tuyến thường gây ra tác dụng phụ như mệt mỏi, đau xương, chán ăn, nôn mửa, rụng tóc, thay đổi chức năng sinh lý, hoặc sức khỏe tổng quát. Cần theo dõi và báo cáo ngay với bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu bất thường nào như thay đổi huyết áp, khó thở, đau ngực.
• Thực hiện dinh dưỡng và lối sống hợp lý, sử dụng thực phẩm giàu vitamin, chất xơ, tránh ăn các thực phẩm có thể gây tương tác với thuốc. Không sử dụng chất kích thích trong khi điều trị vì có thể làm tăng tác dụng phụ và giảm hiệu quả của thuốc.
• Duy trì tinh thần lạc quan, thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, giảm căng thẳng trong quá trình điều trị cũng rất quan trọng.

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể kéo dài và cần sự kiên trì, do đó bệnh nhân cần tuân thủ hợp tác với bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

11 Kết luận

Thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt được chỉ định kết hợp với các phương pháp điều trị khác giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp các thông tin hữu ích cho bạn đọc về các thuốc điều trị ung thư tiền liệt tuyến.

Tài liệu tham khảo