Sẹo: phương pháp điều trị và các thuốc điều trị sẹo được bác sĩ da liễu khuyên dùng

Trungtamthuoc.com - Sẹo không nguy hiểm tới sức khỏe nhưng có thể gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Cho đến nay, dù không loại bỏ được sẹo hoàn toàn nhưng có rất nhiều phương pháp để cải thiện đáng kể hầu hết các trường hợp sẹo. Bài viết dưới đây Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy xin gửi tới bạn đọc các thông tin về chăm sóc sẹo cũng như các phương pháp cải thiện sẹo phổ biến nhất hiện nay.

1 Sẹo là gì?

Sẹo là kết quả của quá trình chữa lành vết thương tự nhiên sau khi mô da bị thương. Cấu trúc của sẹo là các mô sợi collagen được hình thành trong quá trình sửa chữa vết thương. Nếu cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc quá ít collagen, sẹo sẽ xuất hiện như một vùng có kết cấu không đồng đều. ^[1]

2 Quá trình hình thành sẹo

Sau khi bị thương một thời gian, da sẽ phát triển thành vảy để bảo vệ vết thương trong khi lành. Lớp vảy này bong ra và có thể để lại sẹo hoặc không. Quá trình phục hồi rất phức tạp của da có thể được phân thành ba giai đoạn chính: giai đoạn viêm, giai đoạn tăng sinh và giai đoạn trưởng thành. Nó có thể được phân loại theo ba giai đoạn chính: viêm, tăng sinh và trưởng thành. 

2.1 Giai đoạn viêm

Các mạch máu ở giường vết thương co lại và hình thành cục máu đông. Khi máu đã ngừng chảy, các mạch máu lại giãn ra để hầu hết các tế bào bạch cầu và các tế bào thiết yếu khác đi qua để đến vết thương. Lúc này các mô bị hư hỏng bắt đầu phải sửa chữa. Giai đoạn này bạn có thể quan sát các dấu hiệu điển hình của giai đoạn viêm: da ửng đỏ, nóng, phù nề và đau. Sau vài ngày vết thương sẽ đóng vảy.

2.2 Giai đoạn định hình tế bào liên kết da

Sau giai đoạn viêm, trong vòng 3 đến 14 ngày các tế bào da mới bắt đầu hình thành. Lúc này collagen được cow thể tạo ra cùng với các mạch máu mới, các chất khác để giúp da mau chóng định hình.

2.3 Giai đoạn trưởng thành

Vài tuần sau giai đoạn tăng sinh, giai đoạn trưởng thành bắt đầu. Giai đoạn dài nhất và cuối cùng của quá trình chữa lành vết thương có thể mất đến hai năm để kết thúc. Các mao mạch (mạch máu), không còn cần thiết nữa, bắt đầu mỏng đi. Collagen của giai đoạn tăng sinh được thay thế bằng một loại collagen chắc chắn hơn và vết thương vẫn tiếp tục co lại. Vào cuối giai đoạn trưởng thành, vết thương được liền vĩnh viễn bằng mô sẹo collagen có ít hoạt động tế bào hơn da bình thường.

Do vậy, sẹo lúc đầu thường có màu hồng, đỏ, thường nổi lên và có thể ngứa hoặc đau. Sau đó vết sẹo trở nên phẳng và có màu nhạt hơn, nhưng sẽ không biến mất hoàn toàn. Quá trình hinh thành của sẹo có thể mất đến 2 năm mới kết thúc.

Trong một số trường hợp, vết sẹo được gọi là bất thường khi chúng khác biệt so với vùng da xung quanh cả về màu sắc, kích thước, độ phẳng và kết cấu da. 

3 Có những loại sẹo nào?

Sẹo bình thường: Sẹo này có độ phẳng và màu sáng hơn một chút so với vùng da xung quanh.

Sẹo bất thường:

• Sẹo co rút 

Các vết sẹo cắt ngang các khớp hoặc nếp nhăn da ở góc vuông dễ phát triển ngắn hoặc co rút. Chúng xảy ra khi sẹo chưa trưởng thành hoàn toàn và có xu hướng phì đại. Chúng thường có đặc tính vô hiệu hóa và rối loạn chức năng. Họ chủ yếu là do vết thương bỏng.

• Sẹo rỗ

Sẹo rỗ có dạng trũng hơn do với vùng da xung quanh. Khi việc sản xuất collgen không đáp ứng được với quá trình phục hồi vết thương, khiến tổ chức đệm bên dưới bị mất đi. Vùng da bị tổn thương khi lành sẽ lõm xuống và mất độ đàn hồi so với những vùng da xung quanh. Sẹo rỗ hình thành thường do mụn trứng cá và thủy đậu.

• Sẹo lồi

Sẹo lồi có màu đỏ, nổi lên trên so với vùng da xung quanh và đôi khi ngứa. Những vết sẹo này phát triển trong vòng vài tuần sau khi phẫu thuật hoặc có vết thương và có thể tăng kích thước nhanh chóng từ ba đến sáu tháng, lan rộng ra vùng da xung quanh.

• Sẹo phì đại 

Sẹo này thường do vết bỏng, có màu đỏ, lan rộng và nổi hẳn lên so với vùng da xung quanh, đôi khi cảm giác ngứa. Sẹo phì đại không lan rộng ra bên ngoài vùng da bị thương.

• Rạn da

Vết rạn da là các vết sẹo phẳng, nhạt màu, mềm, không có triệu chứng. Rạn da thường xuất hiện ở cùng bụng sau khi mang thai, bụng, đùi, đầu gối hoặc tăng giảm cân quá nhanh.

4 Các yếu tố nguy cơ làm tăng hình thành sẹo 

Tuổi tác: Người lớn tuổi có tốc độ liền vết thương chậm hơn, do đó giảm nguy cơ hình thành sẹo bất thường. 

Loại da và yếu tố di truyền: những người thuộc nhóm da trắng hoặc da đen có nguy cơ hình thành sẹo cao hơn các nhóm da còn lại.

Vị trí vết thương: các vết sẹo bắt chéo khớp, nếp nhăn da hoặc các nhóm cơ lớn có khả năng hình thành sẹo bất thường, ví dụ, sau khi mổ lấy thai hoặc sau phẫu thuật ngực và ngực.

Nội tiết tố: Sẹo có xu hướng to ra khi mang thai và dậy thì do ảnh hưởng của nội tiết tố.

5 Cách chăm sóc vết thương không để lại sẹo

Vết thương không trở thành sẹo cho đến khi da lành hẳn. Cần duy trì môi trường sạch, ấm, ẩm và hạn chế vận động để không gây căng thẳng lên vết thương hoặc sẹo phẫu thuật.

5.1 Những điều cần lưu ý để chăm sóc vết sẹo đúng cách: 

• Tránh ánh nắng mặt trời

Những vết sẹo, đặc biệt là những vết sẹo mới, không nên tiếp xúc với tia cực tím và nhiệt độ quá cao (ánh nắng gay gắt, giường phơi nắng, phòng xông hơi khô và quá lạnh).

• Hóa chất

Các vết sẹo có thể đặc biệt nhạy cảm với các thành phần hóa học có trong chất tẩy rửa, nước hoa, chất chiết xuất từ ​​thảo mộc hoặc thực vật.

• Quần áo

Cũng nên tránh mặc quần áo chật để tránh kích ứng và làm tổn thương thêm các mô sẹo.

• Hoạt động mạnh

Bạn nên tránh các bài tập hoặc hoạt động gây căng thẳng trên vết sẹo để vết sẹo có thể lành lại mà không bị gián đoạn thêm.

• Bôi nghệ tươi thường xuyên lên vết thương mới

Không nên sử dụng nghệ tươi vì có thể gây nhiễm trùng vết thương, làm vết thương lâu khỏi và sẹo khó điều trị hơn. Hãy dùng khi vết thương đã lên da non.

• Không bóc khi vết thương đóng vảy

Hãy để cho vết thương được bong vảy tự nhiên vì việc bóc sớm sẽ chỉ làm vết thương tiếp tục tổn thương và lâu lành hơn, để lại sẹo lâu hơn mà thôi.

• Dùng kem chống nắng thường xuyên

Hãy dùng kem chống nắng thường xuyên để làn da non nớt sau khi vết thương mới lành không bị tấn công bởi tia cực tím.

5.2 Thực phẩm ảnh hưởng như thế nào đến nguy cơ gây sẹo?

Nhiều người quan niệm rằng ăn rau muống, thịt bò sẽ gây sẹo lồi. Tuy nhiên, trên thực tế, chưa có nghiên cứu nào chứng minh ăn thịt bò hoặc rau muống có thể gây sẹo lồi hoặc hình thành sẹo lồi. Ngược lại, các chất dinh dưỡng cần thiết để vết thương nhanh lành trong thịt bò như Vitamin B6, protein, Kẽm có thể giúp vết thương mau lành hơn. Như bạn đã biết, nếu không bổ sung đủ dinh dưỡng thì quá trình lành vết thương sẽ chậm hơn. Thời gian để vết thương lành lại tăng lên và sự hình thành sẹo lồi tăng lên.
Dưới đây là một số yếu tố chế độ ăn uống và thực phẩm có thể ảnh hưởng đến sẹo:

• Hấp thụ chất dinh dưỡng kém: Chế độ ăn thiếu chất dinh dưỡng thiết yếu, đặc biệt là vitamin và khoáng chất như Vitamin C, Vitamin E, kẽm và protein, có thể làm chậm khả năng sửa chữa các mô bị tổn thương của cơ thể và có thể góp phần làm vết thương kém lành hơn.
• Đường và thực phẩm chế biến sẵn: Lượng đường cao và thực phẩm chế biến sẵn có thể dẫn đến viêm nhiễm, cản trở quá trình chữa lành tự nhiên của cơ thể và có khả năng làm sẹo nặng hơn.
• Tiêu thụ quá nhiều rượu: Tiêu thụ nhiều rượu có thể cản trở khả năng chữa lành của cơ thể, vì rượu có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và làm gián đoạn quá trình sản xuất collagen, một thành phần quan trọng trong quá trình sửa chữa mô.
• Đồ ăn chiên rán và chế biến sẵn: Chúng có thể chứa nhiều chất béo không lành mạnh và có thể góp phần gây viêm, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình lành vết thương và hình thành sẹo.
• Caffeine: Khi bạn uống quá nhiều thức uống có chứa caffeine có thể dẫn đến mất nước và có khả năng làm chậm quá trình chữa bệnh.
• Thiếu nước: Không uống đủ nước có thể dẫn đến mất nước, làm giảm khả năng chữa lành vết thương của cơ thể. Hydrat hóa thích hợp là rất quan trọng cho sức khỏe làn da.
• Thực phẩm gây dị ứng: Nếu bạn bị dị ứng hoặc nhạy cảm với thực phẩm, việc tiêu thụ thực phẩm gây dị ứng có thể dẫn đến phản ứng trên da và có khả năng làm cho sẹo xuất hiện trầm trọng hơn.
• Natri dư thừa: Chế độ ăn nhiều natri có thể dẫn đến giữ nước, có thể gây sưng và viêm xung quanh vết thương và có khả năng làm sẹo nặng hơn.

6 Các phương pháp điều trị sẹo

6.1 Lăn kim 

Lăn kim là phương pháp sử dụng một dụng cụ có những đầu kim cực nhỏ, ngắn để tạo ra những vết thương cực nhỏ trên và xung quanh vết sẹo, từ đó phá vỡ collagen cũ và khiến cơ thể sản xuất collagen mới để sửa chữa các vết thương mới. Quá trình này không chỉ giảm thiểu sự xuất hiện của sẹo và tạo ra kết cấu mịn hơn mà còn có tác dụng trẻ hóa vùng da được điều trị.

6.2 Laser

Điều trị sẹo bằn tia laser là phương pháp dùng tia laser để loại bỏ sẹo. Tia laser giúp giảm vết sẹo bằng cách phá vỡ collagen cũ và thúc đẩy sản xuất collagen mới, giúp loại bỏ các lớp da khô sần, cho da đều màu và phẳng hơn. 

Laser là phương pháp an toàn, có hiệu quả cao và không tốn nhiều thời gian. Có thể phù hợp với nhiều loại da, cải thiện sẹo sau khoảng vài lần điều trị. Hiện nay có khá nhiều điều trị bằng tia laser cũng có nhiều loại, phù hợp với từng loại sẹo.

Tuy nhiên điều trị bằng tia laser có một số nhược điểm. Sau khi điều trị bằng laser da sẽ đỏ, cảm giác châm chích khó chịu thậm chí phồng rộp giống như bị cháy nắng, và tróc da nhẹ trong vài ngày.  Thường cảm giác này sẽ mất sau ​​ba đến năm ngày hoặc lâu hơn trên một số vùng nhất định của cơ thể

Trong thời gian 1 tháng đầu sau khi điều trị, không nên sử dụng mỹ phẩm để tránh kích ứng da. 

6.3 Tiêm Corticoid

Tiêm các thuốc Corticoid như Triamcinolone hoặc 5-Fluorouracil giúp giảm sản xuất collagen trong các vết sẹo lồi, khiến chúng phẳng dần theo thời gian. Có thể phải tiêm nhiều mũi và kết hợp với phương pháp khác như laser để đạt được hiệu quả cải thiện sẹo như mong muốn.

6.4 Silicon (dạng tấm hoặc thuốc mỡ)

Gel Silicone chứa Polyme Silicone chuỗi dài (Polysiloxan), Silicon Dioxide,... cho một số tác dụng trên sẹo như: 

Tăng sự hydrat hóa của lớp sừng trên da, tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều chỉnh sản xuất nguyên bào sợi và giảm sản xuất collagen. Nó dẫn đến sẹo mềm hơn và phẳng hơn.

Bảo vệ mô sẹo khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn và ngăn chặn sự sản xuất collagen quá mức do vi khuẩn gây ra trong mô sẹo.

Giảm ngứa và khó chịu liên quan đến sẹo.

7 Phương pháp điều trị sẹo bằng kem trị sẹo

Dùng kem trị sẹo là cách đơn giản, an toàn và nhanh chóng đối với mọi đối tượng và làn da. Dùng kem trị sẹo cần kiên trì mỗi ngày và lựa chọn được loại kem phù hợp thì sẽ cho được hiệu quả mờ sẹo.

Dưới đây là một số nhóm chất thường có trong thành phần kem trị sẹo.

7.1 Chiết xuất Hành Tây (Allium Cepa)

Chiết xuất Hành Tây có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, làm giảm sắc tố vùng da sẹo. Kem trị sẹo tinh chất Hành Tây cũng ngăn cản quá trình nguyên bào sợi sinh trưởng - giúp giảm sẹo. Quercetin có tác dụng chống lão hóa, Selen có tác dụng ngăn ngừa gốc tự do, từ đó giúp nhanh phục hồi tế bào da bị tổn thương.

Chiết xuất hành tây cũng chứa Vitamin C, Niacin có tác dụng tăng tái tạo và hình thành tế bào da mới, giúp da phẳng, sáng màu và đồng đều với vùng da xung quanh.

Ngoài ra Allium Cepa chứa Vitamin B5 và Acid Pantothenic giúp cấp ẩm cho da, tăng độ đàn hồi từ đó thúc đẩy hình thành mô mới.

7.2 Heparin

Heparin có tác dụng chống viêm do ức chế nguyên bào sợi tăng sinh, tăng mô hydrat hóa do đó rút ngắn thời gian làm lành vết thương và hỗ trợ tái tạo tế bào. Chất này còn có thể ức chế sản xuất collagen, làm mềm cấu trúc mô giúp giảm mô sẹo. 

Heparin cũng tăng cường quá trình tưới máu tại mô da tổn thương thông việc kích thích tế bào nội mô mao mạch di chuyển vào mô sẹo (là các mô thiếu máu cục bộ), hình thành hệ thống mao mạch mới. 

7.3 Allantoin

Allantoin kích thích tăng sinh tế bào và phát triển các tế bào khỏe mạnh, tăng tốc độ chữa lành vết thương. Nó cũng có khả năng tiêu sừng và loại bỏ tế bào già cỗi, tế bào chết, kích thích epitelization, thuận thiện cho điều trị sẹo. Nó cũng làm giảm ngứa, bổ sung nước và cấp ẩm cho da.

7.4 Chiết xuất Lô Hội (Aloe Vera)

Gel Lô Hội nguyên chất là 99% nước, chứa đầy khoáng chất, vitamin, enzym, axit amin, polysaccharide và axit béo. Aloe Vera dưỡng ẩm dịu nhẹ giúp giảm bớt tình trạng bỏng, vết thương, nhiễm trùng da và có thể có lợi cho quá trình chữa lành các mô sẹo và hỗ trợ giảm sẹo.

Bôi gel Lô Hội lên vết sẹo ngay khi da bắt đầu lành giúp củng cố cấu trúc collagen bên trong vết sẹo. Bởi vì trong gel Lô Hội có chứa nhiều chất dinh dưỡng, Vitamin và chất chống oxy hóa, giúp da tự phục hồi và giảm kích ứng. Các Polysaccharid, Gibberellin và Glycoprotein được tìm thấy trong Lô Hội thúc đẩy sự phát triển và phục hồi da, đồng thời tăng cường sự phát triển của tế bào, giúp tăng tốc độ chữa lành vết thương và giảm sẹo mụn.

Các nghiên cứu cho thấy một hợp chất trong Lô Hội được gọi là Aloesin có thể giúp làm giảm sự tăng sắc tố ở sẹo mụn. Aloesin giúp giảm sự sản xuất quá mức Melanin - sắc tố làm sẹo sẫm màu hơn.

Kết hợp Lô Hội và Arbutin 4 lần một ngày trong 15 ngày. Các tác giả nhận thấy hai hợp chất này có khả năng làm giảm sẹo thâm do mụn tốt hơn so với khi sử dụng mỗi hợp chất.

Mặc dù Lô Hội thường không gây ra tác dụng phụ đáng kể, nhưng hãy ngừng sử dụng nếu bạn bị kích ứng da và sưng tấy.

7.5 Curcumin

Curcumin (diferuloylmethane) là một trong những thành phần được tìm thấy trong gia vị nghệ. Curcumin được biết đến rộng rãi là có đặc tính chống viêm. Nó là chất ức chế chọn lọc Phosphorylase kinase - một enzyme chịu trách nhiệm phân hủy glycogen, cuối cùng để tạo thành ATP, và đóng một vai trò quan trọng trong các phản ứng phosphoryl hóa. Phosphorylase kinase được giải phóng trong vòng 5 phút sau khi bị thương và đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tổn thương với tác dụng đáng kể trong việc kích hoạt các tế bào viêm, chữa lành vết thương và hình thành mô sẹo. 

Curcumin gây ra quá trình apoptosis ở các tế bào bị tổn thương cho phép thay thế nhanh hơn các tế bào bị thương bằng các tế bào khỏe mạnh bình thường.

7.6 Centella Asiatica

Centella có thể cải thiện khả năng phục hồi trong các vết rách nghiêm trọng, vết thương do dập nát, vết thương do thiếu oxy và chấn thương. Centella Asiatica cũng có thể giúp giảm sẹo và hình thành sẹo lồi sau chấn thương da. Tác dụng chữa lành vết thương của Centella liên quan đến việc hỗ trợ tổng hợp collagen và hình thành mao mạch. Nó làm tăng các đồng dạng Procollagen và sự sản xuất protein của chúng, cũng như sự tăng sinh của các nguyên bào sợi hạ bì của con người, nhưng có thể làm giảm sự tăng sinh khi quá mức.

7.7 Acid Alpha Hydroxyl (AHA)

AHA có tác dụng loại bỏ các tế bào chết, già cỗi ở lớp trên cùng của da. Sử dụng kem chứa AHA lên da có thể giúp tái tạo bề mặt da, làm cho làn da tươi mới, giữ được ẩm lâu hơn, từ đó cải thiện sẹo.

7.8 Bromelain

Đây là một enzyme có thể chiết xuất từ trái dứa. Nó có tác dụng giảm viêm, chữa lành các mô và ngăn sẹo hình thành.

7.9 Các Vitamin

Vitamin C: Đây là vitamin có tác dụng ức chế hình thành sắc tố melanin, chống oxy hóa và kích thích sản sinh collagen.

Vitamin B3: Còn có tên gọi là Nicotinamide, Vitamin B3 giúp giảm bài tiết melanin, giúp da sáng khỏe. Nó cũng giúp tăng sinh collagen, ceramide, làm se nhỏ lỗ chân lông, cho làn da mịn màng, tươi trẻ.

Vitamin E: Đây là vitamin tổng hợp còn có tên gọi là Alpha Tocopherol, có tác dụng chống oxy hóa, giảm tiến trình lão hóa. 

Vitamin K: Vitamin K có tác dụng rút ngắn thời gian chữa lành vết thương, giảm nguy cơ hình thành sẹo. 

8 Thời điểm tốt nhất để dùng kem trị sẹo

Thời gian - tuổi của vết sẹo là yếu tố quan trọng, quyết định lên hiệu quả điều trị sẹo. Vào giai đoạn bắt đầu định hình tế bào liên kết da, các tế bào sừng và các sợi collagen còn ít chính là thời điểm nên sử dụng kem trị sẹo.

Hiệu quả điều trị trên các vết sẹo mới có tỷ lệ mờ sẹo sẽ cao hơn so với các vết sẹo lâu năm. Sau khi mô sẹo đã hình thành xong, các chức năng và cấu trúc đã ổn định thì việc điều trị khó khăn hơn và cần trải qua các bước trung gian như làm mềm, cải thiện sắc tố da,...

Nên bôi kem trị sẹo và đợi trong thời gian khoảng 15 phút để kem thấm hoàn toàn. Sau đó mới nên bôi các loại kem chăm sóc da khác.

Nên chọn loại tuýp có dung tích lớn khi kích thước của vết sẹo lớn vì sẽ tiết kiệm hơn so với việc mua từng tuýp nhỏ.

Bên cạnh đó cũng nên lựa chọn cơ sở mua hàng uy tín, giá hợp lý

Chọn kem trị mụn có nguồn gốc rõ ràng, đầy đủ thông tin như địa chỉ, thông tin liên lạc,... 

Tài liệu tham khảo