Hormon tuyến giáp tác dụng lên cơ thể như thế nào và cơ chế ra sao?

Trungtamthuoc.com - Tuyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể chính là tuyến giáp, nó có nhiều vai trò vô cùng quan trọng đối với cơ thể. Tuyến giáp tiết ra các hormon tuyến giáp, điều hòa hoạt động của cơ thể. Sau đây chúng ta cùng tim hiểu về các vai trò của hormon tuyến giáp đối với mỗi con người.

1 Hormon tuyến giáp là gì?

Hormon tuyến giáp hay còn gọi “hormon chuyển hoá” của cơ thể. Tuyến giáp của cơ thể sản xuất 2 loại hormon khác nhau đó là:

Thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3): giúp cơ thể kiểm soát tốc độ chuyển hoá và quá trình oxy hóa của tế bào, có vai trò quan trọng trong sự phát triển bình thường của cơ thể.^[1]

Calcitonin: có vai trò chủ yếu điều hòa chuyển hóa calci và phospho.

2 Tác dụng và cơ chế của hormon tuyến giáp 

2.1 Tác dụng trên sự phát triển của cơ thể

Hormon tuyến giáp có vai trò quan trọng trong sự phát triển và hoàn thiện cơ thể. Ở người, tác dụng của hormon tuyến giáp chủ yếu trong thời kì trẻ đang lớn:

• Làm tăng tốc độ phát triển, kích thích sụn liên hợp hoạt động sinh xương, làm xương phát triển nhanh theo chiều dài, tăng nhanh cốt hóa xương dài, tăng phát triển tổ chức thần kinh và tổ chức cơ.
• Thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển não trong thời kì thai kì bào thai và trong những năm đầu sau khi sinh. Nếu trong thời kì mang thai mẹ bị thiếu hormon tuyến giáp thì sự trưởng thành và phát triển của não sẽ bị chậm lại, não đứa trẻ nhỏ hơn bình thường và trí tuệ kém phát triển. Nhược năng tuyến giáp ở trẻ đang lớn sẽ gây chậm phát triển cơ thể, trẻ bị lùn không cân đối, chức năng hầu hết cơ quan bị suy giảm.

Hormon tuyến giáp kết hợp với GH tuyến yên điều hòa sự phát triển cân đối và hài hòa các cơ quan của cơ thể.

2.2 Tác dụng lên các quá trình chuyển hóa trong cơ thể

Tác dụng lên chuyển hóa năng lượng: Hormon tuyến giáp làm tăng hầu hết các hoạt động chuyển hóa của các mô trong cơ thể. Tăng tốc độ các phản ứng hóa học, tăng sử dụng oxy ở tế bào và tăng chuyển hóa vật chất để cung cấp năng lượng. Do vây mức chuyển hóa cơ sở có thể tăng trên mức bình thường nếu hormon giáp được bài tiết nhiều.

Tác dụng lên chuyển hóa glucid: Tăng chuyển hóa glucid ở hầu hết các giai đoạn như tăng thoái hóa glucid ở tế bào và phân giải glycogen ở gan, tăng tạo đường mới ở gan và tăng hấp thu glucid ở ruột, đồng thời tăng tiết Insulin. Tất cả tác dụng trên là do hormon giáp trạng làm tăng hoạt động của các enzym chuyển hóa glucid trong tế bào. Do đó, làm tăng nhẹ Glucose máu.

Tác dụng trên chuyển hoá lipid: Lipid là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu của cơ thể. Hormon tuyến giáp làm tăng chuyển hóa tất cả các giai đoạn chuyển hóa lipid.; giảm cholesterol toàn phần do tăng receptor gắn đặc hiệu trên tế bào gan và tăng thoái hóa cholesterol tăng thải qua mật rồi thải ra ngoài theo phân.

Tác dụng trên chuyển hóa protid: Tác động của hormon giáp trạng vừa làm tăng tổng hợp protein vừa làm tăng thoái hóa protein. Khi hormon giáp được bài tiết nhiều, tăng huy động các kho dự trữ protein, khiến cơ thể bị gầy sút.

2.3 Tác dụng trên hệ tim mạch

Hormon giáp có ảnh hưởng rõ rệt đến hệ tim mạch:

Tác dụng trên mạch máu: Làm giãn mạch ngoại vi ở hầu hết các mô nên làm tăng chuyển hóa ở các mô, tăng lượng máu đến da do có nhu cầu tăng giải nhiệt.

Tác dụng trên nhịp tim: Làm tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim do hormon giáp kích thích trực tiếp lên tế bào cơ tim. Ngoài ra còn tác dụng gián tiếp qua hệ giao cảm nên làm cho nhịp tim nhanh và mạnh. Cường giáp lâu ngày, tim phải hoạt động nhiều hơn khiến cơ tim bị suy yếu.^[2]

Tác dụng trên huyết áp: Làm tăng huyết áp tâm thu do làm tim đập nhanh và mạnh, ngược lại gây giảm huyết áp tâm trương do giãn mạch.

2.4 Tác dụng trên hệ thần kinh - cơ

Tác dụng trên hệ thần kinh trung ương: Làm tăng khả năng hưng phấn của hệ thần kinh và giúp cho sự phát triển của tổ chức thần kinh cả về kích thước lẫn chức năng, đặc biệt là vỏ não.

Tác dụng trên chức năng cơ: Làm tăng hoạt động của synap, do đó rút ngắn thời gian dẫn truyền xung động qua synap. Nếu tăng nhẹ thì làm tăng phản ứng, nếu tăng nhiều thì cơ trở nên yếu do tăng thoái hóa protein của cơ. Nếu thiếu, cơ trở nên chậm chạp. Do vậy người cường giáp thường thời gian phản xạ gân xương ngắn, run cơ. Ngược lại người nhược giáp thì thời gian phản xạ gân xương kéo dài.

Tác dụng trên giấc ngủ: Ưu năng giáp thường gây khó ngủ vì làm tăng hoạt hóa synap còn nguời nhược năng tuyến giáp thường ngủ nhiều, có thể ngủ từ 12-14h/ngày.

2.5 Tác dụng trên cơ quan sinh dục

Hormon giáp cần cho sự phát triển bình thường của cơ quan sinh dục khi còn trẻ và sự hoạt động bình thường của cơ quan này khi trưởng thành:

Ở nam giới thiếu hormon giáp làm mất khả năng tình dục, nếu thiếu quá nhiều thì dẫn tới bất lực về hoạt động tình dục.

Ở nữ giới nếu thiếu hormon tuyến giáp thường gây rong kinh, đa kinh, nếu thừa thì lại gây ít kinh hoặc vô kinh và giảm cảm giác tình dục.

2.6 Tác dụng trên cơ quan khác

Tác dụng trên tuyến nội tiết khác: Hormon giáp làm tăng mức bài tiết của phần lớn các tuyến nội tiết khác đồng thời làm tăng nhu cầu sử dụng hormon ở các mô.

Tác dụng trên hô hấp: Hormon giáp làm tăng chuyển hóa nên làm tăng nhu cầu sử dụng oxy và tạo nhiều CO2. Do đó làm tăng nhịp thở và tăng độ sâu của hô hấp để đáp ứng nhu cầu chuyển hóa tăng.

Tác dụng trên cơ quan tiêu hóa: Hormon giáp kích thích tăng tiết dịch vị và vận động đường tiêu hóa, tăng nhu động ruột có thể gây ỉa chảy. Nếu thiếu hormon giáp có thể gây nên tình trạng táo bón.

Hormon giáp còn cần cho việc chuyển caroten ở gan thành Vitamin A, tăng sức đề kháng và khả năng chống độc.

Một số bệnh liên quan đến hormon  tuyến giáp gồm có: Ưu năng tuyến giáp (cường giáp), nhược năng tuyến giáp (suy giáp), bệnh bướu cổ đơn thuần.

Tài liệu tham khảo