10 loại rau, trái cây người tiểu đường không nên ăn
Trungtamthuoc.com - Tiểu đường hay còn được gọi là đái tháo đường, là một căn bệnh đang dần trở nên phổ biến đối với mọi người. Hiện tại có 2 loại bệnh tiểu đường: bệnh tiểu đường tuýp 1 và bệnh tiểu tuýp 2, và một trong những biện pháp phòng tránh bệnh đầu tiên là thay đổi chế độ ăn uống. Một chế độ ăn nhiều rau củ luôn được khuyến khích, vậy tiểu đường ăn gì? tiểu đường không nên ăn rau gì? Hãy cùng Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
1 Nguyên tắc chọn thức ăn cho người tiểu đường
Chế độ dinh dưỡng của người tiểu đường không cần thiết kiêng khem quá mức, thay vào đó là một chế độ dinh dưỡng đa dạng, cân bằng, có lối sống lạc quan sẽ kiểm soát không chỉ bệnh tiểu đường mà các bệnh lý tim mạch, cao huyết áp, mỡ máu tốt hơn.
- Nguyên tắc cơ bản trong chế độ ăn của bệnh nhân đái tháo đường là hạn chế tinh bột, đường, các acid béo no.. tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, acid béo không no, trái cây ít ngọt.
- Để hạn chế tình trạng tăng đường huyết quá mức sau mỗi bữa ăn, người bệnh nên chia nhỏ thành 5-6 bữa ăn/ngày, vừa đảm bảo đủ năng lượng vừa hạn chế biến chứng nguy hiểm khi tăng đường huyết quá mức.
- Bệnh nhân có kèm bệnh nền khác như bệnh gout, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu sẽ có chế độ kiêng khem thêm trong bữa ăn.
Tuy nhiên dù được khuyến cáo sử dụng nhiều rau củ, trái cây ở những người bị tiểu đường nhưng có rất nhiều loại trái cây, rau củ có hàm lượng tinh bột cao, do đó để nhận biết đâu là loại thực phẩm nên ăn thường sử dụng 2 thông số là chỉ số đường huyết (GI) và tải lượng đường huyết (GL), cụ thể:
Chỉ số đường huyết (GI)
Chỉ số đường huyết GI phản ánh tốc độ cơ thể chúng ta hấp thu thức nhanh như thế nào sau 2 giờ tiêu thụ. Hệ số tiêu chuẩn để đánh giá ở đây là gán đường Glucose nguyên chất với mốc giá trị tối đa và ở đây chỉ số này là 100. Như vậy GI có 3 cấp độ thấp (≤55), trung bình (56-69) và cao (≥70), người tiểu đường nên lựa chọn các loại thực phẩm có chỉ số GI thấp sẽ ngăn ngừa sự gia tăng nhanh của đường trong máu.
Tải lượng đường huyết (GL)
Đây là chỉ số mở rộng từ GI, được tính bằng cách lấy chỉ số đường huyết GI nhân cho phần trăm khối lượng carbohydrate có trong loại thực phẩm. Công thức như sau:
GL = (GI x lượng carbohydrate (gram) trong một khẩu phần) / 100
Kết quả sẽ phần thành 3 cấp độ đánh giá, thấp (≤10), trung bình (11-19) và cao (≥20) và người tiểu đường nên dùng các thực phẩm có giá trị GL thấp, phản ánh mức độ gia tăng đường huyết thấp, an toàn cho người bệnh.
2 Các loại rau người tiểu đường không nên ăn
2.1 Bí đỏ
Bí đỏ mang lại nhiều dinh dưỡng cho sức khoẻ nhưng với người tiểu đường nó không được khuyến khích sử dụng vì lượng tinh bột cao. Mức đường trong máu của người tiểu đường luôn cần được kiểm soát ở mức giới hạn, nên với thành phần rất nhiều carbohydrate, tác hại của nó vượt lợi ích đem lại
2.2 Khoai tây
Là một loại thực phẩm chủ yếu trong hầu hết các chế độ ăn kiêng, khoai tây là một loại củ trong danh sách các loại rau mà người mắc bệnh tiểu đường nên tránh. Nó cực kỳ không tốt cho sức khỏe của những người mắc bệnh tiểu đường vì hàm lượng tinh bột và carbohydrate cao. Những thành phần này có thể nhanh chóng gây ra tác hại đáng kể đến lượng đường trong máu của một người khá nhanh sau khi tiêu thụ. Khoai tây cũng có chỉ số đường huyết cao là 86 trên 100 gram. Dù nướng, chiên, luộc hay rang khoai tây dưới mọi hình thức đều có hại cho việc kiểm soát lượng đường trong máu.
2.3 Ngô
Ngô được sử dụng trong nhiều chế biến bữa ăn khác nhau, nhưng nó không tốt cho sức khỏe của những người được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, ngay cả với số lượng nhỏ. Ngay cả một cốc ngô cũng có thể bổ sung khoảng 21 carbohydrate cho cơ thể.
2.4 Khoai lang
Tương tự khoai tây, khoai lang có chứa nhiều tinh bột, làm gia tăng nguy cơ đường huyết trong máu cao đột ngột, gây ra nhiều nguy hiểm với người bị tiểu đường. Các chỉ số đường huyết và tải lượng đường trong máu của khoai lang là 82.
2.5 Các loại đậu
Mặc dù dinh dưỡng trong các loại đậu rất lớn nhưng hàm lượng carbohydrate của loại thực phẩm này cũng rất cao. Những người bị mắc bệnh tiểu đường nên hạn chế sử dụng chúng vì nguy cơ tích lũy carbohydrate, tăng lượng đường đột ngột
3 Những loại trái cây người tiểu đường không nên ăn
Trái cây cũng được khuyến cáo sử dụng cho người tiểu đường, nhưng không phải tất cả, dưới đây là một số loại trái cây cần tránh đó là:
3.1 Dưa hấu
Dưa hấu là loại trái cây ưa thích vào mùa hè với tính mọng nước và tươi mát. Tuy nhiên lượng đường trong loại quả này cũng rất lớn, và loại quả này không được khuyến cáo dành cho đối tượng bị tiểu đường. Nếu muốn ăn dưa hấu thì nên điều chỉnh chế độ ăn giảm thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, cân bằng lại lượng đường trong máu.
3.2 Chuối
Chuối cũng là loại trái cây hạn chế dùng cho người tiểu đường tuýp 2, vì chỉ số GI của chuối là 62. Tuy nhiên mỗi ngày sử dụng 1 quả chuối nhỏ, ăn kèm sữa chua hoặc hạnh nhân sẽ có tác động tốt đến đường máu.
3.3 Xoài
Xoài được mệnh danh là vua của các loại trái cây vì hương vị thơm ngon nên được mọi người yêu thích. Tuy nhiên bệnh nhân tiểu đường cần phải cẩn trọng khi ăn loại trái cây này. Một quả xoài chín kích thước bằng bàn tay có thể chứa tới 14gram đường, có thể gây tăng đột ngột lượng đường trong máu.
3.4 Dứa
Trung bình trong mỗi quả dứa chứa khoảng 16gram đường, nên hạn chế dùng cho người tiểu đường. Nếu muốn thưởng thức dứa thì nên điều chỉnh chế đô ăn trong ngày giảm bớt tinh bột và sử dụng dứa như một món tráng miệng nhẹ.
3.5 Vải
Vải cũng là một trong những loại trái cây mùa hè được yêu thích nhất nước ta. Vải chứa nhiều nước và lượng đường tới 16gram, như vậy chỉ ăn một trái vải, người bệnh có thể mất kiểm soát đường huyết đột ngột.
4 Các loại rau, trái cây dành cho người tiểu đường
Khi nói đến rau, hãy nhắm đến những lựa chọn nhiều màu sắc, ít carb. Một vài chỉ tiêu khác trong chọn lựa rau củ, trái cây cho người tiểu đường bao gồm:
- Có chỉ số GI thấp sẽ ngăn ngừa sự tăng nhanh chóng của lượng đường trong máu
- Giàu chất xơ giúp ổn định vai trò cholesterol trong máu và kiểm soát tốt cân nặng
- Chứa hàm lượng nitrat cao giúp giảm đường huyết và biến chứng tim mạch
- Có chứa các protein thiết yếu vừa nâng cao cơ bắp vừa duy trì cảm giác no lâu.
Dưới đây là danh sách các loại rau hàng đầu dành cho người bệnh tiểu đường. Hãy nhớ tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi đưa ra lựa chọn để đảm bảo kiểm soát đường huyết tốt nhất cho bạn.
Uống nước ép cà rốt hạ đường huyết
Một củ cà rốt cỡ vừa có khoảng 6g carbs và 2g chất xơ. Cà rốt là nguồn cung cấp Vitamin A tuyệt vời, đồng thời cũng cung cấp vitamin C, vitamin K và các chất dinh dưỡng thực vật tăng cường thị lực Lutein và Zeaxanthin. Đã có các nghiên cứu trên động vật chứng minh rằng tiêu thụ cà rốt làm giảm lượng đường trong máu.
Bông cải xanh
Bông cải xanh là một trong những loại rau mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ. Một cốc bông cải xanh có khoảng 5g carbohydrate và 2g chất xơ. Bông cải xanh có nhiều Vitamin C và cũng chứa các khoáng chất thiết yếu như Canxi và magiê. Ngoài ra, bông cải xanh còn chứa chất dinh dưỡng thực vật sulforaphane, có liên quan đến việc cải thiện độ nhạy Insulin và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường nói chung.
Bắp cải
Bắp cải tím (hoặc đỏ) là một trong những loại rau giàu dinh dưỡng nhất hiện nay. Chỉ với 7g carbohydrate trên 100g, bắp cải ít carbohydrate và chứa nhiều chất dinh dưỡng như vitamin C, Vitamin B6, canxi, magiê và kali. Bắp cải tím chứa phytonutrient anthocyanin, có tác dụng chống tiểu đường và đã được chứng minh là hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
Rau chân vịt
Rau chân vịt luôn là sự bổ sung tuyệt vời cho bất kỳ chế độ ăn kiêng nào. Rau chân vịt có ít hơn 1g carbs mỗi khẩu phần và chứa nhiều canxi, Sắt và Magie. Rau chân vịt có thể được chế biến bằng nhiều cách như xào, luộc, dùng với salad.Trong rau có chứa chất phytochemical được gọi là phenol đã được chứng minh là hỗ trợ kiểm soát đường huyết và giảm các biến chứng của bệnh tiểu đường.
Canh cà chua hạ đường huyết
Một quả cà chua cỡ vừa có khoảng 5g carbs và 2g chất xơ. Cà chua cung cấp nguồn vitamin C, vitamin A và Kali tốt. Cà chua rất giàu chất dinh dưỡng thực vật lycopene, một chất chống oxy hóa mạnh có thể làm giảm căng thẳng oxy hóa và cải thiện kiểm soát glucose ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.
Dưa chuột
Dưa chuột không chỉ mang lại cảm giác sảng khoái mà còn chứa lượng carb siêu thấp và cung cấp các khoáng chất quý hiếm như molypden và Mangan. Chỉ với 3g carbs trong 100g, chúng là cách hoàn hảo để thỏa mãn cơn thèm thứ gì đó giòn và giòn của bạn. Trên hết, dưa chuột đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ chống lại các biến chứng của bệnh tiểu đường.
Quả bơ
Bơ được biết đến với chất béo lành mạnh, một quả bơ nguyên quả chỉ có 17g carbs, trong đó 13g là chất xơ. Người ta đã chứng minh rằng việc tăng tiêu thụ bơ sẽ giúp cải thiện việc kiểm soát lượng đường trong máu và giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường nói chung.
Cần tây
Cần Tây hầu như không chứa carb trong khi vẫn cung cấp các khoáng chất quan trọng như magiê, kali và phốt pho. Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất lá cần tây làm giảm lượng đường trong máu cả trước và sau bữa ăn.
Rau muống tốt cho người tiểu đường
Một trong những loại rau được khuyên nên ăn nhiều ở người tiểu đường là rau muống. Nhiều chứng minh đã cho thấy lượng carbohydrate vô cùng thấp (3.1% khối lượng) trong rau muống, chứa nhiều chất xơ và ít calo. Do đó khi sử dụng loại thực phẩm này dường như không có sự tăng đường huyết ở người bệnh. Bên cạnh đó, hàm lượng vitamin A và C rất cao, hỗ trợ cải thiện chức năng tế bào beta của tuyến tụy, giảm biến chứng tăng đường huyết đột ngột sau ăn hiệu quả.
Ngoài ra Đông y xếp rau muống vào nhóm dược liệu có tính thanh mát, vị ngọt dùng giải độc, tiêu viêm, điều trị bệnh tiểu đường.
5 Lưu ý khi chế biến rau củ cho người tiểu đường
Không phải loại rau củ nào cũng dùng trực tiếp được, nếu chế biến sai cách cũng dẫn đến nguy cơ tăng đường huyết ở bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số cách ăn cần tránh, cụ thể như sau:
5.1 Tránh xào rau với nhiều dầu
Ăn rau không làm tăng đường huyết nếu nấu chúng đúng cách.Khi xào rau hay chiên nấu rau với dầu hoặc bơ sẽ khiến rau chứa đầy chất béo bão hoà. Loại chất béo mà người tiểu đường cần cắt giảm trong chế độ ăn hàng ngày. Nếu chế biến rau, hãy cân nhắc việc luộc, nướng hoặc hấp để giữ lại thành phần dinh dưỡng của nó.
5.2 Hạn chế ăn cùng nước sốt nhiều calo
Vì chế độ ăn kiêng chất béo nên người tiểu đường thường tìm đến nước sốt, giúp tạo hương vị và kích thích ăn ngon hơn. Tuy nhiên những loại nước sốt đóng chai này thường có nhiều calo lại làm tăng các nguy cơ biến chứng tiểu đường hơn, vì vậy hãy sử dụng dầu oliu trộn salad để tạo cảm giác ngon miệng.
5.3 Không ăn rau củ quả đóng hộp
Những loại rau củ chế biến sẵn, đóng hộp sẽ có chứa nhiều muối làm tăng huyết áp cũng như rối loạn chuyển hoá, giảm nhạy cảm insulin trong cơ thể. Từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2. Ngoài ra lượng hoá chất và chất bảo quản sẽ gây nhiều tác hại khác đến sức khoẻ của bạn, vì vậy hãy luôn mua các loại rau củ tươi sử dụng.
5.4 Không uống nước ép đóng chai
Việc bổ sung vitamin từ trái cây bằng nước ép đóng chai không mang lại hiệu quả cho người mắc bệnh tiểu đường như sử dụng hoa quả tươi. Nước trái cây đóng sẵn thường chứa nhiều đường, hóa chất và chất bảo quản làm mất đi tất cả giá trị dinh dưỡng của nước ép. Với người mắc bệnh tiểu đường, những thực phẩm như vậy có thể làm rối loạn lượng đường trong máu và gây ra một số rối loạn sức khỏe do thành phần của sản phẩm. Vì vậy hãy đảm bảo không dùng nước ép đóng chai dù làm từ cà rốt, bầu, cà chua, Mướp Đắng, v.v.
6 Kết luận
Trong cả hai trường hợp mắc bệnh tiểu đường, chế độ ăn uống lành mạnh là điều cần thiết để kiểm soát lượng đường trong máu. Một chế độ ăn uống cân bằng với nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau, trái cây sẽ giúp no lâu đồng thời tối ưu hóa lượng đường trong máu cũng như mang lại một loạt lợi ích sức khỏe khác. Để quản lý bệnh tiểu đường một cách tối ưu, người bệnh cần hiểu hàm lượng chất xơ cũng như chỉ số đường huyết loại thực phẩm sử dụng. Ngoài ra, đo đường huyết hàng ngày, duy trì cân nặng phù hợp cũng là cách quản lý hiệu quả lượng đường trong máu của bạn.
7 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Rine Elise Halvorsen và cộng sự (Ngày đăng 2 tháng 7 năm 2021) Fruit and vegetable consumption and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and dose–response meta-analysis of prospective studies. Pubmed. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2024
- Tác giả Arif Mehmood,a Alam Zeb (Ngày đăng tháng 6 năm 2023) In vivo antidiabetic effects of phenolic compounds of spinach, mustard, and cabbage leaves in mice, Pubmed. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2024
- Tác giả Syaifuzah Sapian,1 Izatus Shima Taib và cộng sự (Ngày đăng 30 tháng 10 năm 2022) The Role of Anthocyanin in Modulating Diabetic Cardiovascular Disease and Its Potential to Be Developed as a Nutraceutic. Pubmed. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2024
