Khó thở thanh quản ở trẻ: nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Trungtamthuoc.com - Khó thở thanh quản là một trong những triệu chứng hô hấp ở trẻ cần phải cấp cứu. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây tử vong ở trẻ. Vậy làm sao để xác định mức độ khó thở thanh quản để điều trị phù hợp? Hãy cùng Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

1 Khó thở thanh quản là gì?

Khó thở thanh quản ở trẻ là một hiện tượng cấp tính, lúc này trẻ cảm thấy khó khăn khi hít vào trong hoạt động thở. ^[1]

2 Biểu hiện sớm của khó thở thanh quản ở trẻ cho giá trị chẩn đoán

2.1 Xác định khó thở thanh quản ở trẻ

Để biết được trẻ có bị khó thở thanh quản hay không ta dựa vào các triệu chứng lâm sàng cơ bản như sau:

• Khi trẻ hít vào thấy khó khăn, khó thở chậm.
• Nghe thấy tiếng rít thanh quản ở trẻ.
• Trong hoạt động thở của trẻ thấy hiện tượng cơ hô hấp bị co kéo như lõm ức, hay hiện tượng rút lõm lồng ngực.

Không những vậy, nếu trẻ bị khó thở thanh quản còn có thể gặp một số triệu chứng phụ như:

• Trẻ bị khàn tiếng, mất tiếng, nhận biết rõ nhất khi nói, ho hay khóc.
• Ở một số trẻ khi thở còn thấy đầu hơi gật gù, lúc hít vào, đầu thường ngửa ra phía sau.
• Hoặc khi để ý ở phần thanh quản, sẽ thấy sụn thanh quản nhô lên lúc trẻ hít vào.
• Hay hiện tượng nhăn mặt ở trẻ và thấy cánh mũi hơi nở ra.

2.2 Xác định mức độ khó thở thanh quản

Sau khi xác định trẻ bị khó thở thanh quản, thì việc đánh giá xem trẻ bị khó thở đến mức độ nào cũng rất quan trọng. Bước này để tiên lượng và có biện pháp xử lý kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Chúng ra chia khó thở thanh quản ở trẻ làm 3 mức độ, từ nhẹ đến nặng như sau:

• Khó thở thanh quản độ 1: Ở mức độ này thì khi trẻ khóc hay nói sẽ thấy khàn và rè. Khi ho phát ra tiếng vẫn còn trong hoặc chỉ hơi rè. Các biểu hiện khó thở và co kéo cơ hô hấp chưa điển hình, thanh quản chỉ có tiếng rít nhẹ. Nếu trẻ bị khó thở thanh quản độ một thì chưa có triệu chứng rõ ràng nào tác động đến toàn thân.
• Khó thở thanh quản độ 2: Lúc này mức độ tổn thương đã nặng hơn, trẻ bị mất tiếng hoặc nói không rõ nữa. Đồng thời lúc ho sẽ nghe tiếng ông ổng như chó sủa. Các triệu chứng khó thở cũng điển hình hơn như tiếng rít thanh quản nghe rất rõ, cơ hô hấp bị co kéo mạnh. Cùng với các triệu chứng trên là biểu hiện toàn thân của trẻ kích thích, mệt vật vã, và cảm thấy hoảng hốt lo sợ.
• Khó thở thanh quản độ 3: Đây là mức độ nặng nhất, trẻ sẽ bị mất tiếng hoàn toàn, khi khóc hoặc nói sẽ không thành tiếng chỉ nghe thấy phào phào. Đồng thời trẻ không ho thành tiếng hoặc không ho được. Không những thế, khi bị nặng như vậy, trẻ sẽ cảm thấy khó thở dữ dội, với các biểu hiện của hiện tượng thiếu oxy nặng. Toàn thân trẻ nhìn thấy tím tái, nhịp thở bị rối loạn. Thậm chí lúc này hệ thần kinh đã bị ảnh hưởng làm cho trẻ hôn mê, lờ đờ, da tái nhợt và vã mồ hôi…

3 Xác định các nguyên nhân gây khó thở thanh quản cho trẻ

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân có thể khiến trẻ bị khó thở thanh quản cấp hay mạn tính. Do đó, các nguyên nhân gây khó thở thanh quản được chia ra như sau:

3.1 Các nguyên nhân làm trẻ bị khó thở thanh quản cấp tính

Khó thở do có dị vật: Các dị vật có thể có nguồn gốc từ thức ăn, đồ chơi, thuốc hay sinh vật sống làm tắc ở thanh quản của trẻ. Khi có dị vật thường kèm theo là các hội chứng xâm nhập như ho sặc sụa khi ăn, tím tái, vã mồ hôi và lên cơn khó thở. Các phản ứng này là phản xạ tự nhiên của cơ thể để tống dị vật ra bên ngoài. Lúc này, kèm theo hiện tượng khó thở thanh quản có thể là khàn tiếng, mất tiếng do dị vật gây sưng niêm mạc.

Khó thở do viêm thanh quản cấp: Niêm mạc thanh quản bị phù nề hay viêm do vi khuẩn hoặc virus như vi khuẩn H-influenzae, Streptococcus-pneumoniae, hay virus cúm...

Khó thở do ở những trẻ dễ co giật: Hiện tượng này thường gặp ở bé còi xương với triệu chứng co thắt thanh quản cấp tính.

Bạch hầu thanh quản gây khó thở: Là hiện tượng trẻ bị mắc bạch hầu, thường bắt đầu từ thanh quản. Bệnh có thể diễn biến từ từ nhưng khi có giả mạc sẽ gây tắc nghẽn khiến trẻ khó thở khi hít vào. Để phát hiện vi khuẩn bạch hầu ta phải nội soi, nuôi cấy tìm vi khuẩn.

Trẻ bị khó thở do viêm thanh quản trong bệnh sởi: Khi bị nhiễm virus sởi trẻ có thể có biểu hiện viêm đường hô hấp dẫn đến khó thở thanh quản. Để phát hiện trường hợp này ta dựa vào các nốt ban sởi ở trẻ, và dịch tễ học.

Abces sau họng gây khó thở: Đây là hiện tượng áp xe thành sau họng, gây hiện tượng nhiễm trùng nặng, có mủ khiến trẻ khó thở và không nuốt được.

3.2 Các nguyên nhân gây khó thở thanh quản mạn tính

Khó thở thanh quản thường xuyên, gây hiện tượng thở rít hay gặp ở những trẻ có sụn thanh quản mềm, hoặc bị dị dạng.

Hẹp thanh quản mạn tính gây khó thở: Tình trạng này có thể do dị dạng từ khi sinh ra của trẻ, nhưng cũng có thể do các chấn thương, bệnh lý u máu để lại. Khi thanh quản nhỏ hơn bình thường sẽ khiến trẻ khó thở, thở rít.

U nhú thanh quản gây khó thở: Đây là một loại u nhú lành tính, u phát triển nhanh, tái phát gây khó thở thanh quản từ từ. U càng có kích thước lớn thì trẻ càng khó thở, khàn tiếng và mất giọng hơn. Ta có thể nội soi thanh quản để biết được trẻ có u nhú này không.

4 Phác đồ điều trị khó thở thanh quản ở trẻ

Dựa theo theo mức độ khó thở thanh quản ở trẻ mà ta có các phương pháp xử lý phù hợp.

Nếu trẻ bị khó thở thanh quản độ 1, có thể cho trẻ điều trị tại nhà. Lúc này, bác sĩ sẽ kê cho bé thuốc chống viêm như: Dexamethasone với liều duy nhất 0,15mg/ kg hoặc Prednisone với liều 2mg/kg mỗi ngày, dùng 2 đến 3 ngày. Hàng ngày đều phải tái khám cho trẻ.

Nếu bé bị khó thở thanh quản độ 2, gia đình cần cho bé nhập viện điều trị. Bác sĩ có thể chỉ định như sau:

• Cho bé uống hoặc tiêm bắp hay tĩnh mạch Dexamethason với liều mỗi lần là 0,6 mg/kg, lặp lại sau 6-12 giờ nếu cần.
• Hoặc nếu trẻ bị chống chỉ định dùng corticoid toàn thân thì dùng khí dung Budenoside cho trẻ với liều duy nhất từ 1 đến 2 mg. Trường hợp này thường áp dụng khi bé bị thủy đậu, lao, xuất huyết tiêu hóa…
• Nếu 2 giờ sau khi sử dụng thuốc mà trẻ không cải thiện, bác sĩ có thể xem xét phương án dùng khí dung Adrenalin, và kháng sinh nếu vẫn còn nguyên nhân nhiễm khuẩn.

Trường hợp bé bị khó thở thanh quản độ 3, cần cho bé nằm cấp cứu, cung cấp thiết bị hỗ trợ thở oxy đảm bảo nồng độ oxy bão hòa lớn hơn 95%. Đồng thời cho bé dùng thuốc như sau:

• Sử dụng khí dung adrenalin 1/1000 cho bé với liều một lần là 2-5ml hoặc 0,4-0,5ml/kg (không vượt quá 5ml với mỗi trẻ).  Nếu còn khó thở nhiều sau 30 phút thì lặp lại liều 2 và sau liều 2 từ 1-2 giờ nếu cần. Mỗi trẻ chỉ sử dụng nhiều nhất 3 liều.
• Kết hợp tiêm bắp hoặc tĩnh mạch Dexamethason liều mỗi lần tính cho mỗi kg thể trọng là 0,6 mg, sau 6-12 giờ dùng nhắc lại nếu cần.
• Cho trẻ dùng kháng sinh Cefotaxim hay Ceftriaxone từ 3 đến 5 ngày. Với Ceftriaxon tiêm tĩnh mạch chậm một ngày là 80mg/kg. Còn Cefotaxim mỗi ngày tiêm tĩnh mạch chậm từ 100 đến 200 mg/kg, liều như vậy chia làm 2 đến 3 lần dùng trong ngày.
• Nếu sau khi dùng Adrenalin và Dexamethasone, trẻ vẫn còn tím tái, lơ mơ kiệt sức, có những cơn ngừng thở thì phải đặt nội khí quản.

Trên đây là các dấu hiệu và nguyên nhân gây khó thở thanh quản ở trẻ. Khi cha mẹ phát hiện ra con có các biểu hiện như trên cần đưa bé đến gặp bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời.

Tài liệu tham khảo