Chứng ngạt mũi: nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và dự phòng

Trungtamthuoc.com - Ngạt mũi có thể bị ở một hoặc cả hai bên mũi. Ở mức độ nhẹ nó sẽ gây khó chịu bức bối cho người bệnh. Với tình trạng nặng nó có thể khiến người bệnh ngạt thở, thiếu oxy gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

1 Chứng ngạt mũi là gì?

Ngạt mũi hay nghẹt mũi là một trong những triệu chứng bệnh về hô hấp thường gặp nhất ở mọi lứa tuổi. Hầu hết các bệnh lý đường hô hấp đều có triệu chứng này. Trong nhiều trường hợp nó chỉ là một rối loạn cơ năng bình thường. ^[1]

Hiện tượng này là do trong hốc mũi có dịch nhầy bít kín, làm hẹp và tắc đường lưu thông của không khí. Điều này khiến việc hít thở khó khăn hơn.

Ngạt mũi có thể bị ở một hoặc cả hai bên mũi. Ở mức độ nhẹ nó sẽ gây khó chịu bức bối cho người bệnh. Với tình trạng nặng nó có thể khiến người bệnh ngạt thở, thiếu oxy gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

2 Nguyên nhân gây ngạt mũi

Với các độ tuổi khác nhau, nguyên nhân ^[2] gây ra tình trạng ngạt mũi cũng có sự khác biệt như sau: 

2.1 Với trẻ sơ sinh 

Dị tật bẩm sinh: Một số bé có lớp màng hoặc mảnh xương bít kín cửa sau mũi ngay từ khi mới sinh khiến lỗ mũi bị tịt không thở được.

Viêm mũi do nhiễm cầu lậu khuẩn lây truyền từ mẹ: tình trạng ngạt mũi thường xuất hiện sau 24-48 giờ sau sinh.

2.2 Với trẻ nhỏ

Do dị tật bẩm sinh trẻ bị tịt lỗ mũi 1 hoặc 2 bên không hoàn toàn.

Viêm V.A gây ngạt mũi thường xuyên.

Viêm mũi họng cấp tính.

Viêm mũi xoang cấp và mạn tính.

Có dị vật trong mũi khiến ngạt mũi đột ngột, chảy dịch mủ thối 1 bên.

2.3 Trẻ lớn và người lớn

Viêm mũi dị ứng, viêm mũi vận mạch,...

Viêm xoang cấp và mạn tính.

Dị hình vách ngăn mũi.

Chấn thương mũi.

Mũi có khối u lành tính hoặc ác tính.

Ngoài ra, một số nguyên nhân liên quan tới thời tiết, môi trường, sức đề kháng,... cũng khiến người bệnh (đặc biệt là trẻ em) có nguy cơ bị ngạt mũi cao hơn.

3 Tác hại của ngạt mũi

Ngạt mũi có thể là triệu chứng của một bệnh lý đường hô hấp, tuy nhiên nó cũng có thể chỉ là triệu chứng cơ năng thông thường không gây ảnh hưởng tới tính mạng. Tuy nhiên nếu không chữa trị sớm thì nó cũng thành bệnh mãn tính hoặc biến chứng sang bệnh khác nặng hơn và mang lại nhiều tác hại cho sức khỏe của người bệnh. Ví dụ như:

Người bệnh luôn mệt mỏi, mất ngủ do khó thở về đêm, đặc biệt do nghẹt mũi về đêm.

Thiếu oxy não do đường đi của không  khí bị cản trở khiến lượng oxy vào phổi giảm.

Viêm thanh quản, viêm họng do ngạt mũi khiến người bệnh phải thở bằng miệng.

4 Chẩn đoán ngạt mũi

4.1 Thăm hỏi bệnh

Thời gian xuất hiện tình trạng ngạt mũi là mới hay từ lâu? Xảy ra liên tục hay thỉnh thoảng mới bị?

Bị ngạt 1 bên mũi hay cả 2 bên?

Mức độ ngạt nhẹ hay nặng? Có ngạt hoàn toàn không? Khi thay đổi tư thế, thời gian, thời tiết tình trạng này có chuyển biến không?

Khi nhỏ các thuốc co mạch thì tình trạng này có giảm không?

4.2 Khám bệnh

Nhìn: Với trẻ nhỏ thì quan sát khi bé đang ngủ hoặc bú.

Không bú được lâu, hay bị sặc, tím tái khi bú.

Há miệng khi thở, ngáy to khi ngủ.

Có ứ đọng xuất tiết ở mũi.

Ngạt mũi kéo dài khiến khuôn mặt biến dạng: răng vẩu, cằm lẹm, cánh mũi bè ra,...

Nghe: Nếu bị ngạt cả hai bên mũi liên tục thì giọng nói sẽ thay đổi, giọng không vang, hay dùng giọng mũi kín.

4.3 Khám mũi

Dùng gương đặt trước mũi để xem mức độ mờ gương do hơi thở. Hoặc có thể dùng miếng bông, sợi chỉ để trước mũi xem có lay động không.

Soi mũi bằng mở mũi thông thường hoặc nội soi để đánh giá tình trạng cuốn mũi, hốc mũi, cửa sau mũi và vòm họng.

5 Điều trị ngạt mũi 

5.1 Điều trị chung

Cách hết nghẹt mũi nhanh nhất ^[3] là cố gắng làm thông thoáng hốc mũi bằng cách rửa mũi với nước muối sinh lý, hút dịch mũi, lấy gỉ mũi,...

Nhỏ mũi bằng một số loại thuốc gây co mạch như Ephedrin 1-3%, Naphazolin 0,5-1%,...

Công hơi nước ấm có pha thêm dầu thơm.

Khí dung với kháng sinh, corticoid, thuốc co mạch,...

5.2 Điều trị nguyên nhân

Điều trị nội khoa theo nguyên nhân gây ra tình trạng ngạt mũi. Có thể sử dụng các loại thuốc sau:

Thuốc hạ sốt nên bệnh nhân có ngạt mũi kèm sốt cao, kéo dài.

Thuốc kháng sinh nếu bệnh nhân ngạt mũi do mắc bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp.

Thuốc chống dị ứng trong trường hợp viêm mũi dị ứng.

Thuốc chống viêm giảm phù nề về.

Các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng tăng cường sức đề kháng.

5.3 Áp dụng các phương pháp điều trị ngoại khoa

Tiêm thuốc gây xơ vào cuốn mũi.

Nạo V.A trong trường hợp viêm V.A mạn tính.

Tạo hình lại nếu mũi bị sẹo hẹp, tịt lỗ mũi sau,...

Nếu cuốn mũi thoái hóa có thể đốt bằng điện nhiệt, nito lỏng, laser,....

Nếu có dị vật mắc trong mũi hoặc có các khối u, polyp thì phẫu thuật lấy bỏ bằng cách thông thường hoặc nội soi.

6 Phòng ngừa ngạt mũi

Xịt rửa mũi thường xuyên bằng nước muối sinh lý hoặc các loại nước rửa mũi chuyên dụng.

Khi đi đến những địa phương bị ô nhiễm không khí, nhiều khói bụi phải đeo khẩu trang.

Uống nhiều nước, đặc biệt là vào mùa hanh khô.

Tránh để mũi bị lạnh.

Ăn nhiều rau quả, bổ sung vitamin và năng tập thể dục để tăng đề kháng.

Nếu mắc các bệnh lý đường hô hấp thì nên điều trị sớm và dứt điểm.

Tài liệu tham khảo