[Cần biết] Sốt xuất huyết Dengue: chẩn đoán và điều trị

Trungtamthuoc.com - Bình thường, sốt xuất huyết Dengue có thời gian ủ bệnh từ 4 đến 10 ngày (3 đến 14 ngày). Người bị sốt xuất huyết có thể không có triệu chứng hoặc triệu chứng đa dạng từ nhẹ đến nặng. Diễn biến của sốt Dengue gồm có 3 giai đoạn bao gồm sốt, nguy kịch và phục hồi.

1 Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh phổ biến và thường gặp ở người do virus Dengue gây nên. Nó được truyền bởi muỗi thuộc chi Aedes, phân bố rộng rãi ở các khu vực cận nhiệt đới và nhiệt đới trên thế giới. Trong đó đa số là muỗi Aedes aegypti. Tỷ lệ mắc sốt xuất huyết đã tăng đáng kể trong những thập kỷ gần đây, với ước tính 40% - 50% dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh. Vi rút truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt.^[1]

Sốt xuất huyết Dengue xảy ra quanh năm, trong đó nhiều nhất là vào mùa mưa, gặp ở cả trẻ em và người lớn. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn.

2 Diễn biến lâm sàng của sốt Dengue

Bình thường, sốt xuất huyết Dengue có thời gian ủ bệnh từ 4 đến 10 ngày (3 đến 14 ngày). Người bị sốt xuất huyết có thể không có triệu chứng hoặc triệu chứng đa dạng từ nhẹ đến nặng. Diễn biến của sốt Dengue gồm có 3 giai đoạn bao gồm sốt, nguy kịch và phục hồi.

Giai đoạn đầu tiên của bệnh Dengue là sốt: Người bệnh sốt cao đột ngột, có thể lên đến 40 độ C và thường kéo dài từ 2 đến 7 ngày. Các triệu chứng khác như đỏ bừng mặt, ban đỏ da, đau cơ, đau khớp, nhức đầu, đau họng, viêm kết mạc, chán ăn, buồn nôn và nôn. Đối với ban đỏ da, phát ban có thể xảy ra trong một đến hai ngày đầu sốt và ngày cuối cùng của sốt. Hoặc, trong vòng 24 giờ, một số người bệnh có thể có triệu chứng phát ban đa hồng cầu thứ phát.

Triệu chứng đặc trưng của giai đoạn nghiêm trọng là người bệnh có thể đã hạ sốt với thân nhiệt từ 37,5 - 38 độ C hoặc thấp hơn vào ngày 3 đến 7. Lúc này, người bệnh có tình trạng tăng tính thấm mao mạch, thường kéo dài từ 1 đến 2 ngày. Có những bệnh nhân có thể tiến triển đến sốc, rối loạn chức năng nội tạng, đông máu nội mạch lan tỏa hoặc xuất huyết. Thậm chí, có những trường hợp người bệnh có thể bị suy tạng như suy gan, thận, viêm não, viêm cơ tim...

Giai đoạn cuối cùng là bệnh nhân bắt đầu hồi phục, thường diễn ra sau 1 đến 2 ngày nghiêm trọng như trên. Lúc này, người bệnh xảy ra sự tái hấp thu dẫn dần dịch ngoại mạch vào trong từ 2 đến 3 ngày. Người bệnh đã dần hồi phục, không còn sốt, có thể có nhịp tim chậm hơn tại thời điểm này.

3 Chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Các triệu chứng cận lâm sàng bao gồm giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu, tăng men gan. Bệnh được phân loại là sốt xuất huyết và sốt xuất huyết nặng.

Tiêu chí cho bệnh sốt xuất huyết bao gồm:

• Nguy cơ bị sốt xuất huyết: Bệnh nhân sống hoặc đã đi đến vùng dịch sốt xuất huyết. Người bệnh có triệu chứng sốt và 2 trong số các biểu hiện sau đây: buồn nôn, nôn, phát ban, đau cơ, đau khớp, phát ban, xét nghiệm kết quả dương tính, giảm bạch cầu.
• Dấu hiệu cảnh báo của sốt xuất huyết: Đau bụng, nôn kéo dài, tích tụ dịch như cổ trướng, tràn dịch màng phổi, chảy máu niêm mạc, lờ đờ, to gan trên 2 cm, tăng hematocrit, giảm tiểu cầu.
• Sốt xuất huyết nặng: Sốt xuất huyết rò rỉ huyết tương nặng, xuất huyết, rối loạn chức năng nội tạng, suy giảm ý thức, rối loạn chức năng cơ tim và rối loạn chức năng phổi.
• Hội chứng sốc sốt xuất huyết cảnh báo lâm sàng: Các triệu chứng bao gồm hematocrit tăng nhanh, đau bụng dữ dội, nôn kéo dài và huyết áp chậm, yếu hoặc vắng mặt.

Kháng nguyên virus có thể được phát hiện bằng ELISA, phản ứng chuỗi polymerase hoặc phân lập virus từ dịch cơ thể. Huyết thanh học sẽ cho biết sự gia tăng rõ rệt của globulin miễn dịch.^[2]

Ở phụ nữ mang mang thai bị sốt xuất huyết vì các triệu chứng có thể rất giống với tiền sản giật.

4 Cách điều trị sốt xuất huyết Dengue

4.1 Điều trị sốt xuất huyết Dengue

Đa số người bệnh điều trị ngoại trú, theo dõi tại y tế cơ sở, gồm điều trị triệu chứng và theo dõi dấu hiệu sớm sốc để xử trí kịp thời.

Người bệnh sốt Dengue có thân nhiệt cao từ 39 độ C trở lên, cần dùng thuốc hạ sốt, mặc quần áo rộng và lau người bằng nước ấm. Những bệnh nhân này, chỉ dùng Paracetamol đơn chất, để hạ sốt với liều dùng từ 10 - 15 mg/kg/lần, mỗi 4 -6 giờ nếu còn sốt thì dùng nhắc lại. Không được dùng Aspirin, Analgin, Ibuprofen để hạ sốt vì có thể bị xuất huyết, toan máu.

Ngoài ra, ở những bệnh nhân này cần cho uống nhiều nước Oresol hoặc nước sôi để nguội, nước trái cây để bù dịch mất do sốt.

4.2 Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo điều trị thế nào?

Những trường hợp sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo cần được điều trị trong bệnh viện. Cân nhắc truyền dịch cho họ nếu không uống được, nôn nhiều hay có dấu hiệu mất nước...

Người bệnh sốt Dengue được cân nhắc truyền bằng dung dịch Ringer lactat, NaCl 0,9%. Riêng với những bệnh nhân từ 15 tuổi trở lên có thể không cần truyền dịch nữa khi hết nôn, ăn uống trở lại.

4.3 Liệu pháp điều trị sốt xuất huyết Dengue nặng

Bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue nặng phải được điều trị cấp cứu trong bệnh viện.

Người bệnh được truyền các dung dịch Ringer lactat, NaCl 0,9%, dung dịch cao phân tử như Dextran 40, HES, Dextran 70 theo hướng dẫn phù hợp.

Ban đầu người bệnh được bù lượng huyết thanh mất đi bằng dung dịch Ringer lactat, NaCl 0,9% phù hợp. Và sau khi truyền được 1 giờ cần đánh giá lại người bệnh, đồng thời kiểm tra chỉ số hematocrit sau 2 giờ truyền. Nếu sau 1 giờ mà người bệnh không cải thiện được tình trạng sốc thì cần truyền cho họ dung dịch cao phân tử theo hướng dẫn. Sau đó cần tiếp tục theo dõi và kiểm tra, nếu đã ổn định thì quay về truyền cho người bệnh dung dịch điện giải. Nếu chưa cải thiện cần kiểm tra các chức năng nội tạng để đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Trong những trường hợp cần thiết, người bệnh sốt Dengue nặng có thể được cho thở oxy, đặt đầu thấp cùng với truyền dịch.

​Với những bệnh nhân có dấu hiệu xuất huyết nặng phải được truyền máu và chế phẩm máu phù hợp.

Đồng thời, do bệnh nhân sốt Dengue có thể gặp tình trạng suy đa tạng, do đó cần điều trị kịp thời như suy gan, thận cấp...

Với những bệnh nhân quá tải dịch không đáp ứng với điều trị nội khoa như suy tim sung huyết, cao huyết áp, phù phổi cấp cần cho lọc máu. Ngoài ra, cần điều trị các biến chứng khác do sốt Dengue xảy ra nếu có. 

Sau khi người bệnh hết sốt 2 ngày, các thông số trở về bình thường có thể cho xuất viện.^[3]

5 Phòng ngừa sốt xuất huyết Dengue

Hiện nay chưa có vacxin phòng sốt xuất huyết Dengue, cách duy nhất để thực sự ngăn chặn sự lây nhiễm này là tránh bị muỗi vằn cắn.

Phòng ngừa và kiểm soát sốt xuất huyết phụ thuộc vào việc kiểm soát nguồn muỗi, A-aegypti, trong và xung quanh nhà. Cách hiệu quả nhất để kiểm soát muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết là giảm nguồn ấu trùng bao gồm: Loại bỏ hoặc làm sạch các vật chứa nước là môi trường sống của ấu trùng cho A-aegypti trong gia đình.

Trên đây là các thông tin khái quát về triệu chứng, điều trị và phòng ngừa về bệnh sốt xuất huyết Dengue, hy vọng hữu ích với bạn đọc.

Tài liệu tham khảo