Bệnh Pellagra: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trungtamthuoc.com - Bệnh Pellagra phát triển nặng ở những người nghiện rượu hoặc do tác động mạnh mẽ của ánh nắng mặt trời. Bởi vậy, bệnh có biểu hiện rõ rệt trên da vào mùa xuân hè, đến mùa đông thì thuyên giảm nhưng nếu không điều trị thì không thể tự khỏi.

1 Pellagra là bệnh gì?

Bệnh Pellagra là một chứng rối loạn dinh dưỡng do thiếu hụt vitamin niacin (vitamin-B3) hoặc tiền chất của nó là tryptophan (do bệnh ác tính, di truyền, dùng thuốc chống  ung thư,...). được một bác sĩ người Tây Ban Nha, Gaspar Casal (1735AD) mô tả lần đầu tiên. ^[1]

Pellagra được biểu hiện trên lâm sàng bởi 4 điểm: viêm da nhạy cảm với ánh sáng, tiêu chảy, sa sút trí tuệ và tử vong. Đây là hội chứng nhạy cảm ánh sáng duy nhất mà cái chết được đưa vào như một đặc điểm lâm sàng cơ bản. Bốn triệu chứng đầy đủ thường không phát triển mạnh ở trẻ sơ sinh và trẻ em. ^[2].

Bệnh Pellagra phát triển nặng ở những người nghiện rượu hoặc do tác động mạnh mẽ của ánh nắng mặt trời. Bởi vậy, bệnh có biểu hiện rõ rệt trên da vào mùa xuân hè, đến mùa đông thì thuyên giảm nhưng nếu không điều trị thì không thể tự khỏi.

Các biến chứng nặng hơn có thế gặp khi không điều trị kịp thời và đúng cách là tổn thương hệ tiêu hóa, thần kinh,.... thậm chí là gây tử vong.

2 Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân khiến cơ thể bị thiếu hụt vitamin PP gây ra bệnh Pellagra rất đa dạng, ví dụ như:

Chế độ ăn uống không đủ dinh dưỡng như: ăn ngô, lúa, miễn không chế biến hoặc không ăn thêm các ngũ cốc khác.

Hệ tiêu hóa bị rối loạn khả năng hấp thu khiến cơ thể không chỉ thiếu Vitamin PP mà còn cả các vitamin khác như B1, B2, B6,...

Chế độ ăn rau hoàn toàn.

Dùng thuốc có ảnh hưởng tới khả năng hấp thu và chuyển hóa vitamin PP của cơ thể.

Cơ thể người bệnh có khối u ác tính.

Bệnh Pellagra ngoài thiếu hụt vitamin PP còn có thể là do rối loạn chuyển hoá axit tryptophan.

3 Triệu chứng và chẩn đoán

3.1 Triệu chứng lâm sàng

Pellagra được nhớ đến với 4 triệu chứng: viêm da, tiêu chảy, sa sút trí tuệ và cuối cùng là tử vong. Tuy nhiên không phải tất cả các dấu hiệu đều phát triển ở mọi bệnh nhân. ^[3] 

Các thương tổn trên da thường xuất hiện nhiều khi vào hè với các dát đỏ rõ rệt, có vảy da, ngứa và rát bong, hơi phù nhẹ. Một số người bị nổi cả bọng nước, mụn nước. Sau một thời gian, vị trí da bị tổn thương sẽ trở nên khô dày, thô ráp và sẫm màu hơn. Lòng bàn tay và ngón tay bị nứt và đau, thậm chí là xuất huyết. Vị trí tổn thương thường là ở mặt, vùng tam giác cổ áo, mu bàn tay và bàn chân. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể xuất hiện triệu chứng ở vùng vai cánh tay, khuỷu tay, đầu gối,... nhưng hiếm gặp hơn.

Ở hệ tiêu hóa thì thường bị ỉa chảy, chán ăn, buồn nôn,.... xuất hiện trước khi có tổn thương trên da. 

Một số tình trạng thần kinh, chẳng hạn như lo lắng và trầm cảm, là những triệu chứng ban đầu của bệnh pellagra.

Khi pellagra tiến triển, mọi người có thể gặp các triệu chứng của chứng mất trí, bao gồm:

• Mất trí nhớ.
• Ảo tưởng.
• Sự hoang mang.
• Rối loạn tâm thần.

Có ba triệu chứng chính của bệnh pellagra do rượu liên quan đến não và dây thần kinh. Đó là:

• Sự nhầm lẫn không liên tục.
• Cơ cứng khó sử dụng.
• Phản ứng giật mình phóng đại. 

Nếu không điều trị, Pellagra có thể đe dọa tính mạng và dẫn đến tử vong. ^[4] 

3.2 Cận lâm sàng

Định lượng vitamin PP trong máu giảm.

Giảm protein huyết thanh, thiếu máu nhược sắc, giảm calci máu,... (suy dinh dưỡng).

Xét nghiệm các chất chuyển hóa của niacin trong nước tiểu giảm đi.

Giải phẫu bệnh học.

3.3 Chẩn đoán bệnh

Bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về bệnh sau khi thăm khám các triệu chứng lâm sàng và có kết quả của các xét nghiệm cần thieeys.

Các bệnh cần phân biệt với Pellagra là viêm da tiếp xúc, lupus ban đỏ và viêm da do ánh sáng.

4 Điều trị bệnh Pellagra

Bệnh Pellagra chủ yếu là do thiếu vitamin PP do đó được điều trị đặc hiệu bằng các bổ sung vitamin PP qua đường uống với liều tham khảo là 500mg/ngày chia làm 4 lần uống. Tùy vào tình trạng bệnh cụ thể của từng người, bác sĩ có thể chỉ định liều lượng tăng giảm cho phù hợp.

Sử dụng vitamin PP sẽ giúp các thương tổn trên da mất đi nhanh chóng và sau đó là các triệu chứng rồi loạn thần kinh, tiêu hóa mất được cải thiện dần.

Ngoài uống vitamin PP, bệnh nhân có thể dùng thêm các loại kem bôi ngoài da để đẩy nhanh quá trình phục hồi của da như thuốc bong vảy mỡ salicylic (1-3 lần/ngày), kem Kẽm (1-2 lần/ngày), kem chống nắng,...

Một chế độ ăn đầy đủ các loại vitamin và chất dinh dưỡng cần thiết cũng góp phần giúp bệnh có tiến triển tốt.

5 Phòng bệnh Pellagra

Ăn nhiều loại ngũ cốc khác nhau.

Ăn kèm theo thịt cá và các loại thực phấm chứa nhiều vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B.

Hạn chế sử dụng bia rượu.

Chăm sóc da bằng kem chống nắng khi đi ra ngoài.

Tài liệu tham khảo