Bệnh nấm đen (Tinea nigra): Nguyên nhân, biểu hiện, chẩn đoán, điều trị
Trungtamthuoc.com - Tinea nigra là một trong những bệnh nấm nông ở da thường có thương tổn màu đen hay nâu (nigra) do chủng nấm tạo màu có tên khoa học là Hortaea werneckii gây nên. Sau đây, hãy cùng Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy tìm hiểu về nguyên nhân, biểu hiện, cách chẩn đoán và điều trị bệnh nấm đen qua bài viết dưới đây.
Chương 5. BỆNH DA HIẾM GẶP DO NHIỄM TRÙNG, BỆNH NẤM ĐEN (Tinea nigra), trang 164-166, Sách BỆNH DA HIẾM GẶP
Nhà xuất bản Y học Hà Nội - 2024
Chủ biên: Thầy thuốc Nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hậu Khang - Giảng viên Cao cấp Trường Đại học Y Hà Nội
Tải bản PDF TẠI ĐÂY
1 ĐẠI CƯƠNG
Tinea là bệnh nấm nông do các loại nấm ký sinh, phát triển ở tế bào sừng, gây bệnh ở da, lông, tóc, móng. Tùy theo chủng nấm và vị trí gây bệnh mà Tinea có các tên gọi khác nhau: nấm da đầu (Tinea capitis), nấm móng (onychomycosis), nấm da ở thân (Tinea corporis), nấm da ở bàn chân (Tinea pedis)... Tinea nigra là một trong những bệnh nấm nông ở da thường có thương tổn màu đen hay nâu (nigra) do chủng nấm tạo màu có tên khoa học là Hortaea werneckii gây nên. Bệnh hay gặp ở các vùng có khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới như các nước ở Trung, Nam Mỹ, châu Á, châu Phi.
Cần phần biệt Tinea nigra với bệnh "nấm đen" (black fungus), một trong những nhiễm trùng cơ hội hay gặp ở các bệnh nhân suy giảm miễn dịch do HIV/ AIDS và đặc biệt là bệnh nhân bị nhiễm SARS-CoV-2 nặng.
Black fungus do aspergillus và mucormycetes gây nên. Bệnh gây thương tổn ở mặt, phổi, não và đặc biệt là các thương tổn loét, có màu đen (black) ở mũi, cằm, mắt và trong miệng. Vì vậy thuật ngữ "black fungus" được thay bằng "mucor fungi" hoặc mucormycosis.
2 CĂN NGUYÊN
Căn nguyên của bệnh nấm đen là một chủng nấm thuộc nấm men gây màu (dematiaceous fungi) có tên là Hortaea werneckii. Loại nấm này sống trong môi trường có nồng độ muối cao trong các thân cây, lá cây bị mục, trong đất ẩm...
Môi trường muối cao tạo điều kiện cho nấm sản xuất các chất màu giống melanin.
3 DỊCH TỄ
Nấm đen là một bệnh da hiếm gặp. Bệnh phát triển ở các nước có khí hậu nóng ẩm như châu Phi, Trung và Nam Mỹ và một số nước châu Á. Bệnh hay gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh lây do nấm từ môi trường vào da qua các vết xây xước của da.
Các yếu tố thuận lợi bao gồm:
- Sống trong vùng khí hậu nóng ẩm.
- Tăng tiết mồ hôi tay.
- Có các vết xây xước ở tay, chân.
4 BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
Sau khi nhiễm nấm khoảng 2 - 7 tuần, trên da xuất hiện các thương tổn:
- Dát màu nâu hoặc đen: kích thước từ 2 - 5 cm đường kính, bờ rõ, không có vảy.
- Thương tổn thường khu trú ở gan tay, tuy nhiên các dát này cũng có thể xuất hiện ở gan chân, cổ hay thân mình.
- Triệu chứng cơ năng: ngứa ít hoặc không ngứa.
- Tăng tiết mồ hôi: mồ hôi tay và chân thường nhiều bất thường.
5 CHẨN ĐOÁN
5.1 Chẩn đoán xác định
Chẩn đoán xác định dựa vào:
- Tổn thương cơ bản.
- Soi tươi tìm nấm.
- Nuôi cấy xác định chủng nấm.
5.2 Chẩn đoán phân biệt
Cần phân biệt với các thương tổn tăng sắc tố như:
- Ung thư hắc tố.
- Viêm da tiếp xúc do ánh sáng và thực vật (Photophytodermatitis).
- Hồng ban cố định nhiễm sắc.
6 ĐIỀU TRỊ
- Chỉ cần điều trị thuốc bôi:
+ Mỡ salicylic.
+ Thuốc kháng nấm.
- Trường hợp bệnh dai dẳng, có nhiều thương tổn có thể uống Itraconazole trong 1 - 2 tuần.
7 PHÒNG BỆNH
Cần có đồ bảo hộ lao động khi làm việc trong môi trường ẩm ướt, tiếp xúc với bùn đất. Điều trị các vết thương ở tay, chân nếu có.
Mời bạn đọc xem thêm về Bệnh Pinta (Pinta disease) TẠI ĐÂY
