Avigan (chứa favipiravir) của Nhật Bản có tác dụng chống lại coronavirus?

Trungtamthuoc.com - Thời gian gần đây, đại dịch toàn cầu mang tên Covid - 19 khiến cả thế giới hoang mang, lo sợ. Sự lây lan chóng mặt và sự diệt vong mà nó gây ra là một con số khổng lồ. Cho đến nay, vẫn chưa có một loại thuốc điều trị đặc hiệu nào. Nghiên cứu mới đây cho thấy Avigan (chứa favipiravir) của Nhật Bản có tác dụng chống lại coronavirus? Vậy thông tin này liệu có chính xác, hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây.

1 Bắc Kinh khuyến nghị sử dụng thuốc Avigan đối với bệnh nhân nhiễm Covid-19

Các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành y tế khắp các nước không ngừng nghiên cứu, không ngừng tìm kiếm các phác đồ điều trị tốt nhất, cùng với đó là đầu tư vào nghiên cứu vaccin phòng bệnh để sớm giải tỏa nỗi bất an. Giữa thời điểm nhạy cảm, căng thẳng này, bất cứ một liệu pháp khả quan nào được đưa ra cũng là một tín hiệu đáng mừng cho nhân loại.

Thời gian trước, cloroquine được FDA đưa vào thử nghiệm trong điều trị Coronavirus và vẫn đang chờ kết quả.

Những ngày gần đây, hoạt chất Favipiravir với tên thương mại Avigan (thuốc được phát triển bởi hãng Fujifilm Toyama Chemical, công ty con của Fujifilm Holdings) được chính phủ Trung Quốc tiến hành thử nghiệm lâm sàng trong điều trị Covid - 19. Ngày 17/3/2020, chính phủ Trung Quốc cho biết thuốc Avigan có hiệu quả trong điều trị coronavirus. Bắc Kinh đã bắt đầu khuyến nghị sử dụng thuốc favipiravir.

Theo ông Zhang Xinmin, giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghệ sinh học Trung Quốc chia sẻ tại cuộc họp báo: “Thuốc này rất an toàn và cho thấy hiệu quả rõ rệt”. ^[1] 

Loại thuốc này do Fujifilm Toyama sản xuất đã được cấp phép lưu hành vào năm 2014. Nó đã được dùng cho bệnh nhân bị nhiễm coronavirus tại Nhật Bản kể từ tháng Hai năm 2020.

Sau thông tin về tác dụng trong điều trị Covid-19, cổ phiếu của công ty này đã tăng vọt tại sàn Tokyo trong phiên giao dịch vào buổi chiều cùng ngày, lên tới 15,4 %. Phiên giao dịch buổi sáng hôm đó phải tạm ngừng hoạt động do số lượng đặt mua ồ ạt từ Bắc Kinh.

Các thử nghiệm lâm sàng đã được tiến hành trên các bệnh nhân tại các bệnh viện ở Vũ Hán và Thâm Quyến. Kết quả cho thấy, trong một thời gian ngắn, những bệnh nhân dùng thuốc đã có xét nghiệm âm tính, đồng thời các triệu chứng viêm phổi đã giảm rõ rệt.

Ông Zhang cho biết: Những bệnh nhân dùng favipiravir ở Thâm Quyến sau khoảng 4 ngày sử dụng cho kết quả âm tính, trong khi nhóm đối chứng sau 11 ngày mới cho kết quả âm tính. Ông nói thêm: Chưa ghi nhận được bất cứ tác dụng phụ rõ ràng nào khi dùng thuốc.

Một thử nghiệm lâm sàng khác tại Vũ Hán cũng mang lại kết quả đáng mừng rằng: khi điều trị với favipiravir, các bệnh nhân đã hết sốt sau khoảng chừng 2,5 ngày điều trị, trong khi các bệnh nhân khác phải cần tới 4,2 ngày mới cắt được cơn sốt. Cùng với đó, các triệu chứng ho cũng được cải thiện trong vòng 4,6 ngày, sớm hơn khoảng 1,4 ngày so với những người không dùng thuốc.

Các thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc quan sát thấy: Chỉ có 8,2% bệnh nhân dùng favipiravir cần đến sự hỗ trợ hô hấp, trong khi đó, tại nhóm đối chứng, có tới 17,1% bệnh nhân cần hỗ trợ hô hấp.

2 Nhật bản dè dặt trong sử dụng, đang chờ kết quả thử nghiệm

Một điều đáng chú ý, trong khi Trung Quốc tiếp nhận thuốc Avigan một cách tích cực thì tại Nhật Bản, nơi thuốc được sản xuất, việc sử dụng vẫn còn rất dè dặt. Avigan được lưu hành trên thị trường kể từ năm 2014, và thuốc này được chỉ định hạn chế. Nó chỉ được phép sử dụng trong trường hợp chính phủ quyết định dùng nó để chống lại virus cúm mới hoặc cúm tái phát.

Các nghiên cứu cho thấy tác dụng phụ của thuốc rất nguy hiểm, vì vậy Nhật Bản rất thận trọng trong sử dụng. Thuốc có thể gây tử vong hoặc dị tật thai nhi, và nó có thể được tìm thấy trong tinh dịch.

Hãng tin Yonhap của Hàn Quốc đưa tin: Bộ an toàn Thực phẩm và Dược phẩm Hàn Quốc đã quyết định không nhập khẩu Avigan sau khi các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại nước này xác định không có đủ dữ liệu lâm sàng để chứng minh hiệu quả của thuốc.

Mặc dù hiện tại giá cổ phiếu của công ty Fujifilm đang tăng vọt, không biết rằng công ty này sẽ có lợi như thế nào nếu các công ty của Trung Quốc bắt đầu sản xuất favipiravir ồ ạt. Phát ngôn viên của công ty Fujifilm cho hay: Công ty không tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng của Trung Quốc. Hiện tại công ty đang tiến hành đánh giá tính hiệu quả và an toàn của Avigan trên bệnh nhân nhiễm covid tại Nhật Bản.

Vào năm 2016, Fujifilm đã ký một thỏa thuận cấp phép bằng sáng chế liên quan đến favipiravir với công ty dược phẩm Hisun Chiết Giang - Trung Quốc. Nhưng phát ngôn viên của công ty nói rằng thỏa thuận này đã bị hủy bỏ vào năm ngoái, mặc dù hai bên vẫn đang trong mối quan hệ hợp tác.

Đại diện phía công ty Trung Quốc cho biết họ đã nhận được sự chấp thuận chính thức để sản xuất thuốc vào tháng 2 và có thể tăng cường sản xuất thuốc generic.

Fujifilm đang cung cấp cho các bệnh viện Nhật Bản để nghiên cứu lâm sàng và cũng đang chuẩn bị tiến hành các thử nghiệm lâm sàng chỉ riêng tại Nhật. Nghiên cứu tại Nhật đã bắt đầu vào tháng 3 và dự kiến sẽ phải chờ đợi kết quả trong vài tháng.

3 Các quốc gia thử vận may với Avigan

Theo một báo cáo gần đây trên Politico, Fujifilm đã thảo luận với FDA cùng Bộ y tế và dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ về thử nghiệm Avigan tại Mỹ, đồng thời họ tìm kiếm nguồn tài trợ nghiên cứu từ chính phủ Hoa Kỳ.

Báo cáo cho biết: Sau khi thủ tướng Nhật Bản - Shinzo Abe nói chuyện với tổng thống Trump qua điện thoại về Avigan, Hội đồng an ninh Nhà Trắng bắt đầu gây áp lực buộc chính phủ chấp nhận đầu tư thử nghiệm Avigan từ Nhật Bản, đồng thời yêu cầu FDA phê duyệt sử dụng nó trong trường hợp khẩn cấp.

Vào năm 2014, thuốc Avigan đã được triển khai như một phương pháp điều trị khẩn cấp ở Tây Phi đối với Ebola (vụ dịch gây ra cái chết quy mô hàng ngàn người). Với sự hỗ trợ của WHO, thuốc được cung cấp để điều trị với điều kiện họ không mang thai vì favipiravir có thể gây dị tật bẩm sinh nghiêm trọng.

Một nghiên cứu liên quan đến việc sử dụng Avigan ở Guinea cho kết quả đầy hứa hẹn, mặc dù không triệt để: Khi dùng thuốc cho bệnh nhân có tải lượng virus thấp đến trung bình, Favipiravir đã giảm một nửa tỷ lệ tử vong do Ebola từ 30% xuống còn 15%. Bây giờ, sau 5 năm, chính phủ Nhật Bản hy vọng rằng nó cũng sẽ đem lại môt kết quả đầy hứa hẹn tương tự đối với Covid - 19.Vào ngày 3 tháng 4, Nhật Bản có 2.617 người bị nhiễm coronavirus, trong đó có 61 người tử vong. ^[2] 

Tạ Thổ Nhĩ Kỳ, Bộ trưởng Y tế Fahrettin Koca cho biết một lô hàng thuốc đặc biệt từ Trung Quốc đang được sử dụng để điều trị cho bệnh nhân Covid-19 tại 40 thành phố khác nhau.

Ba ngày sau khi Trung Quốc tuyên bố loại thuốc này có hiệu quả trong các thử nghiệm lâm sàng ở Trung Quốc, tổng thống Indonesia - Joko Widodo nói với các phóng viên rằng ông đã nhập 5.000 liều Avigan và ông đang trong quá trình đặt mua thêm hai triệu. Điều này nhấn mạnh sự căng thẳng giữa hy vọng và khoa học trong cuộc chiến sinh tồn với Covid-19.

Theo thủ tướng Abe, trong khi chưa chính thức được phê duyệt về tính hiệu quả và an toàn điều trị bệnh coronavirus tại Nhật Bản, Avigan đã được sử dụng thành công để điều trị cho hàng chục bệnh nhân Nhật Bản bị nhiễm Covid. Và trong thời gian chờ đợi kết quả từ các thử nghiệm lâm sàng của chính nước mình trước khi triển khai thuốc ở quy mô lớn trong nước, có vẻ như họ đã sẵn sàng để các nước như Indonesia thử vận may.

Indonesia không phải là quốc gia duy nhất đặt cược vận may với Avigan, Fujifilm nói rằng một số quốc gia khác đã yêu cầu đặt hàng Avigan nhưng công ty đã từ chối và không tiết lộ họ sẽ xuất khẩu bao nhiêu thuốc.

Phía Nhật Bản hy vọng rằng việc mở rộng sử dụng loại thuốc này sẽ giúp việc thử nghiệm được thực hiện với quy mô lớn hơn và cho kết quả chính xác hơn.

Chúng ta hãy cùng chờ đợi kết quả thử nghiệm từ Nhật Bản, hy vọng rằng đây chính là thuốc mà thế giới đang khao khát trong cuộc chiến với Covid -19.

4 Cơ chế tác dụng của Avigan

Favipiravir ức chế ARN polymerase của virus bằng cách ức chế sự sao chép gen của virus trong các tế bào bị nhiễm để ngăn chặn sự lây truyền.

Favipiravir đã chống lại nhiều virus cúm như cúm A H1N1, H7N9... Nó có hiệp đồng tác dụng với Oseltamivir giúp mở rộng phổ tác dụng trong ức chế virus.

Cơ chế hoạt động của favipiravir rất mới so với các loại thuốc kháng vi-rút cúm hiện có chủ yếu ngăn chặn sự xâm nhập và thoát ra khỏi tế bào của vi-rút. Hoạt chất favipiravir-RTP hoạt động ức chế chọn lọc RNA polymerase và ngăn cản sự sao chép của bộ gen virus ^[3] 

Tài liệu tham khảo