Tím Tinh Thể (Tím Gentian)

Tím tinh thể có hoạt tính kháng khuẩn, được dùng để nhuộm vi khuẩn hay trị các bệnh ngoài da như nấm, nhiễm trùng... hiệu quả. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc một số thông tin về Tím tinh thể hay Tím gentian.

1 Giới thiệu về Tím Gentian

1.1 Gentian violet là gì?

Tím Tinh Thể hay Tím gentian còn có nhiều tên gọi khác như Methylrosanilinii Chloridum, Methylrosanilinium Chloride, Gentian Violet, Chlorure de Méthylrosanilinium, Crystalloviolaceum, Crystal violet...

Tên hóa học: N-[4-[Bis[4-(dimetylamino)phenyl]metylene]cyclohexa-2,5-dienylidene]-N-metylmetanaminium chloride (hexametyl-p-rosanilinium chloride)

Công thức hóa học: C25-H30-Cl-N3

Trọng lượng phân tử: 408

1.2 Tím tinh thể thuộc danh mục

• Chất khử trùng
• Chất chống nấm
• Thuốc sát trùng bôi tại chỗ
• Thuốc tẩy giun

2 Công dụng

Gentian Violet được dùng tại chỗ để giảm nguy cơ nhiễm trùng cho những vết thương nhỏ, vết bỏng hoặc côn trùng cắn.

Điều trị nhiễm nấm Candida albicans trên da hoặc niêm mạc da.

Chàm chốc hóa.

Ngoài ra, tím tinh thể còn được dùng trong nha khoa khi có chỉ định dùng thuốc sát trùng, khử trùng lỗ sâu răng trước khi trám, áp xe ổ xương răng,... 

Trong nghiên cứu về vi khuẩn, vi sinh vật, tím tinh thể còn dùng để nhuộm mô và dùng trong phương pháp Gram để phân loại vi khuẩn

3 Cách dùng tím tinh thể

3.1 Nồng độ dung dịch khuyến cáo

Tím gentian được dùng để bôi da ở dạng dung dịch có nồng độ từ 0,25 - 2%. Dung dịch pha loãng có nồng độ thấp hơn 0,25% hoặc 0,5% ít gây kích ứng hơn dung dịch có nồng độ 1 - 2% và cho tác dụng kháng khuẩn tương tự. Dung dịch pha loãng 0,01% được khuyến cáo dùng trong các khoang kín.

Nồng độ gentian 0,1-0,5% trong dung dịch, thuốc mỡ, bột, que làm thuốc sát trùng.

Dung dịch nồng độ 0,1% để đánh răng trong tưa miệng và rửa màng nhầy.

Dung dịch 0,1% được khuyến nghị sử dụng trên diện rộng trên vùng da bị tổn thương. Để bôi các khu vực nhỏ, nồng độ của dung dịch có thể được chọn xuống 0,5%.

3.2 Liều lượng và cách dùng

Dùng bôi ngoài da

Dùng bông băng sạch thấm lượng dung dịch tím gentian vừa đủ và bôi trên những thương tổn, 2 - 3 lần/ngày, trong 3 ngày; trước khi dùng, cần vệ sinh vết thương sạch sẽ, rửa sạch tay trước và sau khi dùng.

Không được uống và tránh tiếp xúc vơi niêm mạc miệng, mũi, mắt.

Tránh dùng băng kín trong điều trị nhiễm Candida vì bệnh dễ gây phát triển nấm mốc và giải phóng nội độc tố gây kích thích.

Cần tránh nước để vết thương nhanh khô, chóng lành, vệ sinh cá nhân, vệ sinh phóng ngủ, đảm bảo thông khí để tránh lây nhiễm.

4 Tác dụng phụ

Tất cả các loại thuốc đều có thể gây ra tác dụng phụ. Tuy nhiên, nhiều người không có tác dụng phụ hoặc chỉ có tác dụng phụ nhỏ. Mặc dù hiếm khi xảy ra, nhưng một số người có thể gặp tác dụng phụ rất xấu và đôi khi gây tử vong khi dùng thuốc. Hãy báo cho bác sĩ của bạn hoặc nhận trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây có thể liên quan đến tác dụng phụ rất xấu:

• Dấu hiệu của phản ứng dị ứng, như phát ban; phát ban ; ngứa; da đỏ, sưng, phồng rộp hoặc bong tróc có hoặc không có sốt ; thở khò khè; tức ngực hoặc cổ họng; khó thở, khó nuốt hoặc nói chuyện; khàn giọng bất thường; hoặc sưng miệng, mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng.

Ngoài ra, bạn có thể gặp phải tình trạng kích ứng da

Tuy nhiên, nếu bạn gặp tác dụng phụ khác nghi ngờ do tím tinh thể gây ra, hãy liên hệ ngay cho nhân viên y tế để được tư vấn.

5 Độc tính

Độc tính của một liều đơn lẻ methylrosaniline clorua ở dạng dung dịch hoặc dưới dạng nguyên liệu dạng bột bao tan trong ruột được xác định như sau trên mỗi kg: chuột nhắt LD50 1,2 g, chuột cống LD 50 1,0 g, chó khoảng 1 g, chuột lang, thỏ và mèo liều gây chết xấp xỉ trong khoảng 0,1 đến 0,25 g. Cái chết đi kèm với kích ứng đường tiêu hóa nghiêm trọng với mất nước và chất điện giải.

6 Quá liều và xử trí

Không dùng quá liều khuyến cáo hay tự ý tăng liều dùng, nếu nghi ngờ dùng quá liều, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn

7 Sử dụng cho phụ nữ cho con bú

Tím Gentian (tím tinh thể) trước đây được sử dụng để điều trị tưa miệng và núm vú khi cho con bú. Tuy nhiên, tím gentian có khả năng gây độc cho màng nhầy, gây loét miệng với tắc nghẽn đường thở một phần trong một trường hợp. Cùng với các nguy cơ khác, việc sử dụng tím gentian đã bị chính quyền ở Úc, Canada, Anh và Pháp hạn chế nghiêm trọng.

Điều trị tình trạng nhiễm nấm Candida ở núm vú bằng dung dịch thuốc tím gentian dưới 0,5% có thể được sử dụng trên núm vú không quá 7 ngày, tuy nhiên, hiện đã có những lựa chọn thay thế an toàn khác, hạn chế dùng tím gentian cho phụ nữ cho con bú

8 Bảo quản

Bảo quản ở nhiệt độ phòng, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp

Giữ tất cả các loại thuốc ở một nơi an toàn, ngoài tầm với của trẻ em và vật nuôi.

Vứt bỏ thuốc không sử dụng hoặc hết hạn. Không xả xuống bồn cầu hoặc đổ xuống cống trừ khi bạn được yêu cầu làm như vậy. Kiểm tra với dược sĩ của bạn nếu bạn có thắc mắc về cách tốt nhất để vứt bỏ thuốc. Có thể có các chương trình thu hồi thuốc trong khu vực của bạn.

9 Tài liệu tham khảo

• Tác giả: Chuyên gia Drugs. Methylrosanilinium Chloride (International), Gentian Violet use while Breastfeeding, Gentian Violet, Drugs.com. Truy cập ngày 10 tháng 07 năm 2023.
• Tác giả: Harold C. Hodge và cộng sự (Ngày đăng: năm 1972). Acute oral toxicity of methylrosaniline chloride, Sciencedirect. Truy cập ngày 10 tháng 07 năm 2023.
• Tác giả: Ferdinand JS Gorgas. Pyoctanin - Methyl-Violet - Pyoctanine, Dental Medicine. A Manual Of Dental Materia Medica And Therapeutics, Chestofbooks. Truy cập ngày 10 tháng 07 năm 2023.
• Tác giả: Prof. Dr. med. Peter Altmeyer (Ngày đăng: 2020). Gentian violet, Altmeyers.org. Truy cập ngày 10 tháng 07 năm 2023.