Cá Mè

Cá Mè có vị ngọt, tính ấm, không độc, trơn nhầy, có tác dụng bổ não, tủy, nhuận phế, ích tỳ vị. Trong y học cổ truyền, Cá Mè được dùng với tên thuốc là phường ngư. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Cá Mè.

1 Giới thiệu về Cá Mè

Cá Mè có tên theo tiếng Pháp là Tanche, thuộc họ Cá chép - Cyprinidae.

Có rất nhiều loài Cá Mè, tuy nhiên, phổ biến hơn cả là Cá Mè Hoa, tên khoa học là Aristichthys nobilis Richardson. Và Cá Mè Trắng tên khoa học Hypophthalmichthys molitrix Sauvage.

1.1 Mô tả 

Cá Mè Trắng và Cá Mè Hoa đều là cả nước ngọt, có thân dẹt bên, mình cá hơi dày, mắt to thấp, miệng rộng, tù ngắn, vểnh lên, nắp mang rộng.

Chúng có lớp vảy nhỏ màu trắng bạc, phần lưng màu thẫm, bụng xám trắng, vây đuôi chia hai thùy xiên bằng nhau. 

Hai loại Cá Mè phổ biến trên khác nhau như sau:

Đầu Cá Mè Hoa to chiếm 1/3 chiều dài thân, toàn thân có đốm đen lỗ chỗ như hoa, lưng màu xám đen:

Còn Cá Mè Trắng có đầu to trung bình, lưng cá màu xám xanh, không có đốm đen:

2 Phân bố, sinh thái 

Cá mè hoa được nhập từ Trung Quốc và nuôi phổ hiển ở các tỉnh phía bắc ở sông Hồng, sông Thao, sông Đà. Cá sống ở tầng giữa và tầng mặt, thích hợp với mặt nước rộng. Thức ăn của cá mè hoa là động vật nổi. Mùa sinh đẻ vào tháng 5- 6. 

Cá mè trắng có ở Việt Nam, Nhật Bản. Trung Quốc, là loại cá được nuôi phổ biến, sinh trưởng nhanh, mau lớn. Cá sống ở tầng mặt nước thoáng các ao, sông, hồ, đầm. Thức ăn chính của cá mè trắng là thực vật nổi.

Cá mè thường được nuôi ghép cùng cá chép, cá trắm cỏ

3 Bộ phận dùng 

Phường ngư gồm thịt, mật và mỡ cá là vị thuốc được dùng trong y học cổ truyền.

4 Thành phần hoá học 

Mật cá mè chứa Sterol tương tự như sterol trong mật cá trắm, cá chép.

Thịt cá có nhiều protid; mỡ cá có nhiều acid béo không no.

Ngoài ra, còn có Caxi, Phospho, Sắt, có nhiều loại acid amin, Vitamin B₁, B₂, A...

5 Đầu cá mè nấu gì ngon? Cách làm cá mè nấu mẻ

Để nấu cá mè với mẻ, ta cần chuẩn bị cá mè khoảng 500g, có thể dùng phần đầu hay cả con, 200g mẻ, cà chua, thìa là, hành, gừng, riềng, ớt, các loại gia vị...

Sau khi sơ chế sạch cá, dùng muối xát lên cá rồi đổ rượu trắng vào và ướp khoảng 5-10 phút, sau đó rửa sạch.

Thái nhỏ các loại lá gia vị, cà chua thái miếng, thái ớt, gừng. Riềng giã nhuyễn rồi vắt nước, ướp với cá.

Lấy phần nước mẻ, phi thơm cà chua, Gừng rồi đổ phần nước này vào, thêm nước lọc.

Cho cá vào nấu rồi nêm gia vị vừa ăn, nấu khoảng 20-30 phút, múc ra thì thêm hành, thìa là, ớt vào.

6 Tác dụng

6.1 Tinh vị, công năng 

Cá mè có vị ngọt, tính ấm, không độc, có tác dụng bổ não, tuỷ, nhuận phế, ích tỳ vị.

6.2 Công dụng 

Thịt cá mè ngon và béo. Người cao tuổi ăn cá mè đều đặn chống được đau đầu, giảm trí nhớ, ho đờm, hen suyễn. 

Sách thuốc cổ ghi thịt cá mè trắng có tác dụng khai vị, hạ khí, điều hoà 5 tạng, chống hư huyết mạch, bổ gan, sáng mắt.

Mỡ cá mè đem rán chảy có thể dùng chữa bỏng. 

Mật cá mè rút lấy nước, đem nhỏ vào tai có thể trị viêm tai có mủ

Ở Trung Quốc, người ta dùng cá mè dưới dạng món ăn - vị thuốc để phục hồi sức khỏe cho những người bị suy nhược, sốt, chán ăn theo cách chế biến sau: Dùng 300g cá mè tươi đã đánh sạch vảy, rửa sạch, bỏ đầu và xương, thái lát mỏng, nấu với khởi tử (30g). Thêm ít giá đỗ xanh, gừng tươi, lá khù khởi, rau mùi, rau cần, hành, hồ tiêu, muối. Ăn trong ngày.

7 Những người không nên ăn cá mè

Người đang có mụn nhọt không nên ăn.

92% cá mè mang ấu trùng sán lá gan, vì vậy không nên ăn gỏi cá mè hay cá mè chưa nấu chín kỹ.

8 Giá cá mè hoa? Tại sao cá mè lại rẻ?

Cá giống mè hoa 1 kg có 60-80 con giá 150.000 đồng/kg.

Tại chợ cá, giá bán buôn cá mè hoa, loại 2-8 kg/con giá 14.000 - 18.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, đây là giá cả tham khảo, giá có thể thay đổi tùy thời điểm.

Tại sao cá mè lại rẻ? Do chúng có khả năng sinh sản tốt, nhanh lớn, môi trường sống là ao hồ, không kén nơi sống nên rất dễ nuôi, vì vậy, cá mè rất phổ biến, dễ mua và giá cả thấp hơn một số loại cá khác.

9 Tài liệu tham khảo

1. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam Tập 1 (Xuất bản năm 2006). Cá Mè trang 1083 - 1084, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam Tập 1. Truy cập ngày 01 tháng 08 năm 2023.